การบูรณาการหลักพุทธธรรมในพระไตรปิฎกเพื่อการดูแลรักษาสัตว์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสภาพการดูแลรักษาสัตว์ในพระไตรปิฎก 2) เพื่อวิเคราะห์หลักการดูแลรักษาสัตว์ในสังคมยุคปัจจุบัน 3) เพื่อบูรณาการหลักพุทธธรรมในพระไตรปิฎกเพื่อการดูแลรักษาสัตว์ เป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพภาคสนาม ทำการสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิด้านพระไตรปิฎก สัตวแพทย์ ผู้ช่วยสัตวแพทย์ และเจ้าของสัตว์ รวม 5 คน เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูลเป็นแบบสอบสัมภาษณ์เชิงลึก วิเคราะห์เนื้อหาและข้อมูลจากการสัมภาษณ์ มาเขียนบรรยายและนำเสนอเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า สภาพการดูแลรักษาสัตว์ในพระไตรปิฎกปรากฏพระสูตรที่อธิบายหลักจักรวรรดิวัตรและหลักธรรมราชา กำหนดบทบาทหน้าที่ของพระมหากษัตริย์ที่ให้การดูแลสัตว์ว่าด้วยการคุ้มครอง รักษา และป้องกัน ทั้งสัตว์เลี้ยง สัตว์ใช้งาน สัตว์ปีกสวยงาม และสัตว์ที่เป็นอาหาร ให้อยู่เป็นสุขเช่นเดียวกับชนภายในปกครอง อีกทั้งในมังคลัตถทีปนีระบุว่า พระมหากษัตริย์ต้องปูนบำเหน็จแก่สัตว์พาหนะและไม่ใช้งานในเวลาแก่ ถือเป็นการประพฤติธรรมในสัตว์ทั้งหลาย และพบหลักอโศกธรรมของพระเจ้าอโศกมหาราชที่ใช้ปกครองและดูแลสัตว์ 2) การดูแลรักษาสัตว์ในสังคมยุคปัจจุบัน พบหลักการระบบนิเวศวิทยาและหลักการดูแลสัตว์อันเป็นที่ยอมรับสากล คือ หลักอิสรภาพสัตว์ 5 ประการ ได้แก่ อิสระจากความหิวกระหาย ความไม่สบายกาย ความเจ็บปวดและโรคภัย ความกลัวและไม่พึงพอใจ และอิสระในการแสดงพฤติกรรมตามธรรมชาติ 3) เมื่อนำหลักพุทธธรรมในพระไตรปิฎกมาบูรณาการเพื่อใช้ในการดูแลรักษาสัตว์ พบว่า มีความสอดคล้องอันเป็นเหตุให้หลักอิสรภาพสัตว์พึงเกิดครบถ้วนได้ ต้องใช้หลักพรหมวิหาร 4 สังคหวัตถุ 4 ปฏิรูปเทสวาสะและสัปปายะ อริยสัจ 4 และไตรลักษณ์ มีความสำคัญต่อการปฏิบัติมากที่สุดสำหรับสัตวแพทย์ ผู้ช่วยสัตวแพทย์ และเจ้าของสัตว์ โดยเฉพาะผู้ทรงคุณวุฒิเห็นพ้องในการนำหลักไตรลักษณ์มาใช้ปฏิบัติกับทุกบุคลากรและตัวสัตว์มากที่สุด เกิดเป็นองค์ความรู้ คือ แนวทางการปฏิบัติเพื่อการดูแลรักษาสัตว์สำหรับบุคลากรที่เกี่ยวข้องกับสัตว์ตามหลักพุทธธรรม
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
- บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสาร มจร พุทธศาสตร์ปริทรรศน์
- ข้อความใดๆ ที่ปรากฎในบทความที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร ถือเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความ และข้อคิดเห็นนั้นไม่ถือว่าเป็นทัศนะและความรับผิดชอบของกองบรรณาธิการวารสาร มจร พุทธศาสตร์ปริทรรศน์
เอกสารอ้างอิง
กลุ่มสารสนเทศและข้อมูลสถิติ. (2564). ข้อมูลจำนวนปศุสัตว์ในประเทศไทย 2564. ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร กรมปศุสัตว์.
คณะกรรมการฝ่ายประชาสัมพันธ์งานพระราชพิธีบรมราชาภิเษก. (2567). พระปฐมบรมราชโองการ นับแต่ต้นกรุง รัตนโกสินทร์, สืบค้น 1 ตุลาคม 2567 จาก https://phralan.in.th/coronation/royalcoronationdetail.php?id=66
ทองย้อย แสงสินชัย. (2567). อดีตผู้อำนวยการกองอนุศาสนาจารย์ กรมยุทธศึกษาทหารเรือ กระทรวงกลาโหม. สัมภาษณ์. 16 มิถุนายน.
บรรจบ บรรณรุจิ. (2567). ราชบัณฑิต สาขาวิชาศาสนศาสตร์ ประเภทวิชาปรัชญา-ศาสนา สำนักธรรมศาสตร์ และการเมือง. สัมภาษณ์. 9 มิถุนายน.
พระมหาสิงขร ปริยตฺติเมธี (โยธาจันทร์). (2559). พระพุทธศาสนาในรัชสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช. วารสารพุทธมัคค์. 1(1), 35-42.
มาริสา รัฐปัตย์. (2567). ผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลสัตว์และคดีความ. สัมภาษณ์. 9 มิถุนายน.
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2556). อรรถกถาภาษาไทย พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย วิมานวัตถุ ฉบับมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
วิกรม เจตนาวณิชย์. (2567). นายสัตวแพทย์ ผู้อำนวยการฝ่ายทรัพยากรมนุษย์ โรงพยาบาลเพื่อนสัตว์เลี้ยงศรีราชา จังหวัดชลบุรี. สัมภาษณ์. 20 มิถุนายน.
วิราวรรณ แฉล้มนงนุช. (2567). ผู้ช่วยสัตวแพทย์ ผู้จัดการดำเนินงานผู้ช่วยสัตวแพทย์ โรงพยาบาลเพื่อนสัตว์เลี้ยง ศรีราชา จังหวัดชลบุรี. สัมภาษณ์. 24 มิถุนายน.
สุรีย์ มีผลกิจ. (2554). พระพุทธเจ้า 5 พระองค์ ในภัททกัป. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: บริษัท คอมฟอร์ม จำกัด.
เสถียร โพธินันทะ. (2514). ประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา ฉบับมุขปาฐะภาค 1. กรุงเทพฯ: สภาการศึกษามหามกุฏราชวิทยาลัย มหาวิทยาลัยพระพุทธศาสนา.
สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ. (2567). ความหลากหลายทางชีวภาพ. สืบค้น 20 ตุลาคม 2567 จาก https://www.nstda.or.th/brt/116-article/evolution-category.html
Boston, P.J. (2008). Gaia Hypothesis. Encyclopedia of Ecology. (4, 86-90) Socorro, NM: Elsevier Academic Press.
Kraikrutree, K., Thammakitipob, V. & Khemthong, P. (2019). Functional Analysis and Occupational Standard for Veterinary Assistant (Small Animal). Journal of Humanities and Social Sciences Thonburi University. 13(2), 103-114.
NATIONAL GEOGRAPHIC HISTORY ฉบับภาษาไทย. (2562). พระเจ้าอโศก กษัตริย์อินเดียผู้น้อมรับพุทธศาสนา และปกครองผู้คนอย่างเป็นธรรม. สืบค้น 10 กันยายน 2567 จาก https://ngthai.com/history/20715/ashoka/
Watts, J. (29 JULY 2022). Conversations with James Lovelock, the scientist at the end of the world. News: The Guardian International Edition. Retrieved 25 October 2023 from https://www.theguardian.com
Suneela G. et al. (2021). One World, One Health. Indian Journal of Community Medicine. 46(4), 581-583.
