การศึกษาวิเคราะห์การละสักกายทิฏฐิในจูฬเวทัลลสูตร

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาโครงสร้างและเนื้อหาสาระสำคัญของจูฬเวทัลลสูตร 2) เพื่อศึกษาสักกายทิฏฐิในจูฬเวทัลลสูตร และ 3) เพื่อวิเคราะห์การละสักกายทิฏฐิในจูฬเวทัลลสูตร เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ วิเคราะห์เขียนบรรยายนำเสนอเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า 1) จากการศึกษาโครงสร้างและเนื้อหาสาระสำคัญของจูฬเวทัลลสูตร พบว่า จูฬเวทัลลสูตร เป็นพระสูตรที่ 4 ของจูฬยมกวรรค ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 12 มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เป็นพระสูตรว่าด้วยการสนทนาธรรมที่ทำให้เกิดปัญญา สูตรเล็ก เนื้อหาสาระสำคัญของพระสูตรแสดงการถามตอบปัญหาระหว่าง วิสาขอุบาสกผู้ถามปัญหากับธรรมทินนาภิกษุณีผู้ตอบ มีหลักธรรมที่สำคัญหลายข้อ คือ อุปาทานขันธ์ 5 ตัณหา 3 อริยมรรคมีองค์ 8 อุปาทาน 4 สักกายทิฏฐิ 20 ขันธ์ 3 สติปัฏฐาน 4 สัมมัปปธาน 4 สังขาร 3 ผัสสะ 3 เวทนา 3 และอนุสัย 3, 2) จากการศึกษาสักกายทิฏฐิในจูฬเวทัลลสูตร พบว่า สักกายทิฏฐิ ได้แก่ อุปาทานขันธ์ โดยสามารถอธิบายออกเป็นสักกายทิฏฐิได้มากถึง 20 ประการ จัดเป็นกิเลสกลุ่มสังโยชน์ และมีวิธีการละแบบแยกย่อย 20 วิธีเช่นกัน เรียกว่า ตทังคปหานะ, 3) จากการวิเคราะห์การละสักกายทิฏฐิ พบว่าการละสักกายทิฏฐิเป็นกิจเบื้องต้นของพระโสดาบันผู้ได้เข้าไปพบกับพระอริยะหรือสัตบุรุษคือพระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้าและพระอรหันตสาวก การละสักกายทิฏฐิมี 5 วิธี คือ ตทังคปหานะ (การละตามกรณี) วิกขัมภนปหานะ (ฌาน) สมุจเฉทปหานะ (มรรค) ปฏิปัสสัทธิปหานะ (ผล) และนิสสรณปหานะ (นิพพาน) ในจูฬเวทัลลสูตร อธิบายการละแบบตทังคปหานะโดยสัมพันธ์กับหลักอริยสัจ 4 คือ สักกายะ ในฐานะเป็นทุกข์ที่ควรกำหนดรู้ สักกายสมุทัยคือตัณหา ในฐานะเป็นเหตุที่จะต้องละ สักกายนิโรธ ในฐานะเป็นธรรมที่ต้องทำให้แจ้ง และสักกายนิโรธคามีนีปฏิปทา ในฐานะเป็นอริยมรรคมีองค์ 8 การศึกษาวิจัยนี้ ทำให้ได้รับองค์ความรู้ใหม่คือการละสักกายทิฏฐิมีขั้นตอนการปฏิบัติที่ละเอียดลึกซึ้งตามหลักปหานวินัย ซึ่งผู้ปฏิบัติสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการละกิเลสได้