การศึกษาเชิงเปรียบเทียบรูปแบบการอธิบายอัปปมาทธรรมในพระพุทธศาสนาเถรวาทและพระพุทธศาสนามหายาน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษารูปแบบการอธิบายอัปปมาทธรรมในพระพุทธศาสนา เถรวาท 2) เพื่อศึกษารูปแบบการอธิบายอัปปมาทธรรมในพระพุทธศาสนามหายาน 3) เพื่อศึกษาเปรียบเทียบรูปแบบการอธิบายอัปปมาทธรรมในพระพุทธศาสนาเถรวาทและพระพุทธศาสนามหายาน งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ โดยเน้นศึกษาข้อมูลเชิงเอกสารและการสานเสวนา วิเคราะห์และนำเสนอผลการวิจัยเชิงพรรณนา
ผลการศึกษาพบว่า 1) ความไม่ประมาทมีคุณค่ายิ่งในการดำเนินชีวิต จะต้องมีสติระลึกในการละเว้นจากความชั่ว และไม่ควรพลาดโอกาสในการทำความดีงามให้สมบูรณ์ที่สุดด้วยการรักษาศีลและบำเพ็ญบารมี 2) พระพุทธศาสนาเถรวาทและมหายานเน้นศีล 5 เป็นหลักจริยธรรมขั้นพื้นฐาน แต่พระพุทธมหายานได้เพิ่มหลักโพธิสัตวศีล บารมี 6 ของพระโพธิสัตว์เป็นวิถีฝึกหัดพัฒนาตนให้เป็นผู้มีสติคือไม่ประมาทหรือมีอัปปมาทธรรมและเกิดปัญญา พิจารณาสัจจธรรมตลอดถึงเจริญมรณัสสติเพื่อความสิ้นไปแห่งอาสวะกิเลสทั้งหลายด้วย 3) เมื่อเปรียบเทียบการอธิบายอัปปมาทธรรมทั้งสองนิกายพบว่า หลักดังกล่าวสามารถนำมาเป็นต้นแบบการทำให้ชีวิตดำเนินไปในวิถีที่ถูกต้องบนพื้นฐานของความไม่ประมาทในโลกปัจจุบัน เพราะคนส่วนใหญ่มักปล่อยใจไปตามกระแสและไม่รู้เท่าทันผัสสะอารมณ์ความรู้สึกของตน จนถูกข้อมูลข่าวสารในสังคมท่วมทับ หลักอัปปมาทธรรมจะช่วยฉุดรั้งให้เกิดที่พึ่งทางใจ คือ เกิดสันติสุขภายในและเกิดสันติภาพภายนอกหรือ สร้างภูมิคุ้มกันในตัวมนุษย์ทั้งในระดับปัจเจกบุคคล ครอบครัว ชุมชน และสังคม