พระเจ้าพาราละแข่งแห่งเมืองแม่ฮ่องสอน

บทคัดย่อ

พระเจ้าพาราละแข่ง หรือ พระมหามัยมุนี เป็นพระพุทธรูปที่ได้รับ ความนับถืออย่างแพร่หลายในกลุ่มพุทธศาสนิกชนบริเวณที่ราบลุ่มแม่นํ้า อิรวดี-สาละวิน โดยชาวไตเป็นกลุ่มชาติพันธุ์หนึ่งที่ให้ความเคารพสักการะ พระเจ้าพาราละแข่งเป็นอย่างมาก ความเชื่อดังกล่าวถูกผลิตซํ้าผ่านงาน วรรณกรรมประเภทตำนาน เรื่องเล่า การจำลองรูปเหมือน ตลอดถึงพิธีกรรม ที่เกี่ยวข้อง ดังจะเห็นว่าตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ ๒๕ เป็นต้นมา หัวเมืองสำคัญ ของชาวไตนิยมจำลองพระเจ้าพาราละแข่งไปประดิษฐาน และนิยามให้มีสถานะ เป็นพระพุทธรูปประจำเมือง แม้ว่าเมืองแม่ฮ่องสอนจะตั้งอยู่ในพื้นที่ประเทศไทย แต่พบว่าเมื่อ พ.ศ.๒๔๗๘ มีการจำลองพระเจ้าพาราละแข่งมาประดิษฐาน ณ วัดหัวเวียง และ นิยามให้มีสถานะเป็นพระพุทธรูปประจำเมือง อย่างไรก็ดี เนื่องจากเมืองแม่ฮ่องสอน เป็นชุมชนชาวไตที่อยู่ในพระราชอาณาจักรสยาม และเติบโตขึ้นในช่วงเวลาของ การสร้างรัฐชาติ ส่งผลให้การนิยามความหมายของพระเจ้าพาราละแข่งแห่งเมือง แม่ฮ่องสอน ถูกนำไปเชื่อมโยงกับความเป็นไทย และตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๖๐ เป็นต้นมา พบว่ามีความพยายามในการรื้อฟื้น และสร้างพิธีกรรมเกี่ยวกับองคพ์ ระ โดยเฉพาะ พิธีถวายนํ้าสรงพระพักตร์ซึ่งสัมพันธ์กับพิธีกรรมถวายนํ้าสรงพระพักตร์พระเจ้า พาราละแข่งองค์จริงที่เมืองมัณฑะเลย์ ซึ่งปรากฏการณ์ดังกล่าวเป็นสิ่งที่น่าศึกษา ต่อไป