ยายหอม แห่งเมืองนครปฐม : การวิเคราะห์คุณค่าของตำนานและคติความเชื่อของชุมชน

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะวิเคราะห์คุณค่าของตำนานและคติความเชื่อของชุมชนเกี่ยวกับ “ยายหอม” ผู้ซึ่งเป็นสตรีในตำนานท้องถิ่นจังหวัดนครปฐม เรื่อง พญากง พญาพาน ศึกษาจากงานเขียน งานวิจัยด้านคติชนวิทยา และการสำรวจความคิดเห็นของสมาชิกในชุมชนดอนยายหอม อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม จากการศึกษาพบว่า ตำนานยายหอม มีคุณค่า 3 ประการ ได้แก่ 1) คุณค่าด้านการอธิบายภูมินามชุมชนและการสร้างถาวรวัตถุ 2) คุณค่าด้านการให้ข้อคิดทางศีลธรรมแก่สังคม 3) คุณค่าด้านการสร้างแนวคิดในการพัฒนาชุมชน สำหรับคติความเชื่อของชุมชนที่มีต่อยายหอม พบว่า คนในชุมชนมีความเชื่อต่อยายหอมใน 2 ลักษณะ คือ 1) ยายหอมเป็นสตรีที่ปรากฏในตำนานท้องถิ่นของจังหวัดนครปฐม 2) เชื่อว่ายายหอมเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ยึดเหนี่ยวจิตใจของคนในชุมชน นอกจากนี้ยายหอมได้รับการยกย่องจากชุมชนว่าเป็นแบบอย่างของการเป็นผู้มีจิตใจเมตตากรุณา โอบอ้อมอารี และการทำหน้าที่ในบทบาทของ “แม่” ได้อย่างดีเยี่ยม