กระบวนการสืบทอดภูมิปัญญาหัตถกรรมจักสานจากไม้ไผ่ชุมชน กลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุ บ้านศรีคำชมภู อำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่

ผู้แต่ง

  • สุชาดา ก๋าเตชะ นักวิชาการอิสระ
  • วิวัฒน์ แจ่มศรี นักวิชาการอิสระ
  • ยศพนธ์ ปิกวงค์ นักวิชาการอิสระ
  • กนกพร หวลจิต นักวิชาการอิสระ
  • ชนนภัส วงศ์ใหญ่ นักวิชาการอิสระ
  • ชินวัตร์ ฝากมิตร นักวิชาการอิสระ

คำสำคัญ:

Inheritance process, Handicraft wisdom, Bamboo Basketry Handicrafts

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาประวัติและความเป็นมาการทำหัตถกรรมจักสานจากไม้ไผ่ของกลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุ 2) เพื่อสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นงานหัตถกรรมจักสานไม้ไผ่ของกลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุ และ3) เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนากระบวนการสืบทอดภูมิปัญญาหัตถกรรมจักสานจากไม้ไผ่ของกลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุ กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ตัวแทนสมาชิกกลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุ บ้านศรีคำชมภู อำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งได้มาด้วยวิธีการสุ่มแบบเจาะจง จำนวน 10 คน เครื่องมือการวิจัย ได้แก่ การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) วิธีการวิเคราะห์ข้อมูลประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการศึกษา การบรรยายและพรรณนา

ผลการวิจัยพบว่า ในอดีตกลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุ มีการสืบทอดภูมิปัญญาหัตถกรรมจักสาน       
มาจากบรรพบุรุษ ซึ่งภายในหมู่บ้านมีสภาพเเวดล้อมที่เอื้ออำนวยต่อการทำงานหัตถกรรมจักสาน มีการนำไม้ไผ่ (ไม้บง) ที่มีอยู่ในท้องถิ่นมาใช้ให้เกิดประโยชน์ ซึ่งมีกระบวนการสืบทอดภูมิปัญญาหัตถกรรมจักสาน ดังนี้  การถ่ายทอดจากบุคคลสู่บุคคล เป็นการเปิดสอนให้กับผู้ที่สนใจ รวมถึงตัวแทนกลุ่มเป็นวิทยากรให้กับ  ทางมหาวิทยาลัยหรือโรงเรียนต่าง ๆ ให้นำไปต่อยอดในชีวิตประจำวัน และสร้างรายได้หรืออาชีพให้กับตนเอง ซึ่งในการพัฒนากระบวนการสืบทอดภูมิปัญญาหัตถกรรมจักสานของกลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุในอนาคต คือ พัฒนาผลิตภัณฑ์หัตถกรรมจักสานมีรูปแบบหลากหลาย ทันสมัย ราคาย่อมเยา และมีการพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้มีความน่าสนใจต่อผู้บริโภค รวมถึงต้องการให้คนรุ่นใหม่ตระหนักรู้ถึงคุณค่าของงานหัตถกรรมจักสานที่มีมาตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษ

 

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

กนกพร ฉิมพลี. (2555). รูปแบบการจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านหัตถกรรมเครื่องจักสาน: กรณีศึกษาวิสาหกิจชุมชน จังหวัดนครราชสีมา. (วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศรีปทุม.

จิราพร มะโนวัง และวาสนา เสภา. (2563). การพัฒนาภูมิปัญญาด้านหัตถกรรมพื้นบ้านของผู้สูงอายุเพื่อเข้าสู่มาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน ตำบลเวียงเหนือ อำเภอเวียงชัย จังหวัดเชียงราย. เชียงราย: มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย.

เจษฎา พัตรานนท์. (2553). การพัฒนารูปแบบผลิตภัณฑ์หัตถกรรมจักสานท้องถิ่นโดยใช้วิธีการวิจัยปฏิบัติการมีส่วนร่วมกรณีศึกษากลุ่มจักสานใบกระพ้อ ตำบลทุ่งโพธิ์ อำเภอจุฬาภรณ์ จังหวัดนครศรีธรรมราช. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

ดวงฤทัย อรรคแสง. (2552). กระบวนการจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นผ้าไหมมัดหมี่ย้อมสีธรรมชาติ. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). ชอนแก่น, มหาวิทยาลัยขอนแก่น.

ธีรพัฒน์ บุปผาพิบูลย์. (2566). สืบสานภูมิปัญญาสู่สินค้าร่วมสมัย. สืบค้นจาก https://osotho.co/lifestyle/

นัฐท์ธีรนนท์ รอดชื่น. (2560). การออกแบบผลิตภัณฑ์จักสานไม้ไผ่โดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นวิสาหกิจชุมชน กลุ่มหัตถกรรมจักสานพื้นบ้าน บ้านดงชะพลู ตำบลบางมะฝ่อ อำเภอโกรกพระ จังหวัดนครสวรรค์. ศิลปะสถาปัตยกรรมศาสตร์, 8(1), 1-20.

นิชาวดี ตานีเห็ง. (2562). การยกระดับผลิตภัณฑ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นจักสานจากเตยหนามสู่การแข่งขันเชิงพาณิชย์ภายใต้แนวคิดเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ชุมชนพงบูโล๊ะ ตำบลสะเตงนอก อำเภอเมือง จังหวัดยะลา. ยะลา: มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา.

ประทานทิพย์ กระมล และนัทธมน ธีระกุล. (2546). กลุ่มจักสานหญ้าแฝกบ้านก้อซาว ภายใต้โครงการการปรับปรุงโครงสร้างอุตสาหกรรมหัตถกรรมพื้นบ้านในภาคเหนือตอนบน. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัย เชียงใหม่.

มานพ ทับเงิน. (2546). ความสัมพันธ์ระหว่างการมีส่วนร่วมในกระบวนการบริหารกับความพึงพอใจในการปฏิบัติงานของครูในโรงเรียนสังกัดสำนักงานการประถมศึกษาจังหวัดพระนครศรีอยุธยา. (วิทยานิพนธ์ปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต). พระนครศรีอยุธยา: สถาบันราชภัฏพระนครศรีอยุธยา.

มานพ สารสุข. (2549). การพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตที่เหมาะสมในงานหัตถกรรมเครื่องจักสานไม้ไผ่ชุมชน. วารสารวิทยาศาสตร์ คชสาสน์, 36(1), 23-34.

สุดารัตน์ ไหลไผ่ทอง. (2565). การพัฒนาลวดลายจักสานท้องถิ่น เพื่อออกแบบผลิตภัณฑ์เครื่องใช้และของแต่ง บ้านร่วมสมัย จังหวัดฉะเชิงเทรา. (วิทยานิพนธ์ศิลปกรรมศาสตรมหาบัณฑิต). ขลบุรี: มหาวิทยาลัยบูรพา.

โสพล นิยมไทย. (2560). โครงการ “การสืบสานศิลปะหัตถกรรมเครื่องจักสานเพื่อพัฒนาธุรกิจชุมชนบ้านหนองจิก หมู่ที่ 3 ตำบลปากจั่น อำเภอกระบุรี จังหวัดระนอง”. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.

อาภาพรรณ ชนานิยม. (2556). การกำหนดแนวคิดของผลิตภัณฑ์. กรุงเทพฯ : สถาบันพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม กระทรวงอุตสาหกรรม.

อังกูล สมคะเนย์. (2535). สภาพและปัญหาการนำภูมิปัญญาชาวบ้านมาใช้พัฒนาหลักสูตรในโรงเรียนประถมศึกษา สังกัดสำนักงานการประถมศึกษาจังหวัดอุบลราชธานี. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

05-06-2025

รูปแบบการอ้างอิง

ก๋าเตชะ ส. ., แจ่มศรี ว., ปิกวงค์ ย., หวลจิต ก., วงศ์ใหญ่ ช., & ฝากมิตร ช. (2025). กระบวนการสืบทอดภูมิปัญญาหัตถกรรมจักสานจากไม้ไผ่ชุมชน กลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุ บ้านศรีคำชมภู อำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่. วารสารข่วงผญา มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่, 19(1), 1–15. สืบค้น จาก https://so06.tci-thaijo.org/index.php/khuangpaya/article/view/280102

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย