กระบวนการสืบทอดภูมิปัญญาหัตถกรรมจักสานจากไม้ไผ่ชุมชน กลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุ บ้านศรีคำชมภู อำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่
คำสำคัญ:
Inheritance process, Handicraft wisdom, Bamboo Basketry Handicraftsบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาประวัติและความเป็นมาการทำหัตถกรรมจักสานจากไม้ไผ่ของกลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุ 2) เพื่อสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นงานหัตถกรรมจักสานไม้ไผ่ของกลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุ และ3) เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนากระบวนการสืบทอดภูมิปัญญาหัตถกรรมจักสานจากไม้ไผ่ของกลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุ กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ตัวแทนสมาชิกกลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุ บ้านศรีคำชมภู อำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งได้มาด้วยวิธีการสุ่มแบบเจาะจง จำนวน 10 คน เครื่องมือการวิจัย ได้แก่ การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) วิธีการวิเคราะห์ข้อมูลประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการศึกษา การบรรยายและพรรณนา
ผลการวิจัยพบว่า ในอดีตกลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุ มีการสืบทอดภูมิปัญญาหัตถกรรมจักสาน
มาจากบรรพบุรุษ ซึ่งภายในหมู่บ้านมีสภาพเเวดล้อมที่เอื้ออำนวยต่อการทำงานหัตถกรรมจักสาน มีการนำไม้ไผ่ (ไม้บง) ที่มีอยู่ในท้องถิ่นมาใช้ให้เกิดประโยชน์ ซึ่งมีกระบวนการสืบทอดภูมิปัญญาหัตถกรรมจักสาน ดังนี้ การถ่ายทอดจากบุคคลสู่บุคคล เป็นการเปิดสอนให้กับผู้ที่สนใจ รวมถึงตัวแทนกลุ่มเป็นวิทยากรให้กับ ทางมหาวิทยาลัยหรือโรงเรียนต่าง ๆ ให้นำไปต่อยอดในชีวิตประจำวัน และสร้างรายได้หรืออาชีพให้กับตนเอง ซึ่งในการพัฒนากระบวนการสืบทอดภูมิปัญญาหัตถกรรมจักสานของกลุ่มจักสานผู้สูงอายุศรีเกตุในอนาคต คือ พัฒนาผลิตภัณฑ์หัตถกรรมจักสานมีรูปแบบหลากหลาย ทันสมัย ราคาย่อมเยา และมีการพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้มีความน่าสนใจต่อผู้บริโภค รวมถึงต้องการให้คนรุ่นใหม่ตระหนักรู้ถึงคุณค่าของงานหัตถกรรมจักสานที่มีมาตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษ
Downloads
เอกสารอ้างอิง
กนกพร ฉิมพลี. (2555). รูปแบบการจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านหัตถกรรมเครื่องจักสาน: กรณีศึกษาวิสาหกิจชุมชน จังหวัดนครราชสีมา. (วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศรีปทุม.
จิราพร มะโนวัง และวาสนา เสภา. (2563). การพัฒนาภูมิปัญญาด้านหัตถกรรมพื้นบ้านของผู้สูงอายุเพื่อเข้าสู่มาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน ตำบลเวียงเหนือ อำเภอเวียงชัย จังหวัดเชียงราย. เชียงราย: มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย.
เจษฎา พัตรานนท์. (2553). การพัฒนารูปแบบผลิตภัณฑ์หัตถกรรมจักสานท้องถิ่นโดยใช้วิธีการวิจัยปฏิบัติการมีส่วนร่วมกรณีศึกษากลุ่มจักสานใบกระพ้อ ตำบลทุ่งโพธิ์ อำเภอจุฬาภรณ์ จังหวัดนครศรีธรรมราช. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
ดวงฤทัย อรรคแสง. (2552). กระบวนการจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นผ้าไหมมัดหมี่ย้อมสีธรรมชาติ. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). ชอนแก่น, มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
ธีรพัฒน์ บุปผาพิบูลย์. (2566). สืบสานภูมิปัญญาสู่สินค้าร่วมสมัย. สืบค้นจาก https://osotho.co/lifestyle/
นัฐท์ธีรนนท์ รอดชื่น. (2560). การออกแบบผลิตภัณฑ์จักสานไม้ไผ่โดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นวิสาหกิจชุมชน กลุ่มหัตถกรรมจักสานพื้นบ้าน บ้านดงชะพลู ตำบลบางมะฝ่อ อำเภอโกรกพระ จังหวัดนครสวรรค์. ศิลปะสถาปัตยกรรมศาสตร์, 8(1), 1-20.
นิชาวดี ตานีเห็ง. (2562). การยกระดับผลิตภัณฑ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นจักสานจากเตยหนามสู่การแข่งขันเชิงพาณิชย์ภายใต้แนวคิดเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ชุมชนพงบูโล๊ะ ตำบลสะเตงนอก อำเภอเมือง จังหวัดยะลา. ยะลา: มหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา.
ประทานทิพย์ กระมล และนัทธมน ธีระกุล. (2546). กลุ่มจักสานหญ้าแฝกบ้านก้อซาว ภายใต้โครงการการปรับปรุงโครงสร้างอุตสาหกรรมหัตถกรรมพื้นบ้านในภาคเหนือตอนบน. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัย เชียงใหม่.
มานพ ทับเงิน. (2546). ความสัมพันธ์ระหว่างการมีส่วนร่วมในกระบวนการบริหารกับความพึงพอใจในการปฏิบัติงานของครูในโรงเรียนสังกัดสำนักงานการประถมศึกษาจังหวัดพระนครศรีอยุธยา. (วิทยานิพนธ์ปริญญาครุศาสตรมหาบัณฑิต). พระนครศรีอยุธยา: สถาบันราชภัฏพระนครศรีอยุธยา.
มานพ สารสุข. (2549). การพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตที่เหมาะสมในงานหัตถกรรมเครื่องจักสานไม้ไผ่ชุมชน. วารสารวิทยาศาสตร์ คชสาสน์, 36(1), 23-34.
สุดารัตน์ ไหลไผ่ทอง. (2565). การพัฒนาลวดลายจักสานท้องถิ่น เพื่อออกแบบผลิตภัณฑ์เครื่องใช้และของแต่ง บ้านร่วมสมัย จังหวัดฉะเชิงเทรา. (วิทยานิพนธ์ศิลปกรรมศาสตรมหาบัณฑิต). ขลบุรี: มหาวิทยาลัยบูรพา.
โสพล นิยมไทย. (2560). โครงการ “การสืบสานศิลปะหัตถกรรมเครื่องจักสานเพื่อพัฒนาธุรกิจชุมชนบ้านหนองจิก หมู่ที่ 3 ตำบลปากจั่น อำเภอกระบุรี จังหวัดระนอง”. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
อาภาพรรณ ชนานิยม. (2556). การกำหนดแนวคิดของผลิตภัณฑ์. กรุงเทพฯ : สถาบันพัฒนาวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม กระทรวงอุตสาหกรรม.
อังกูล สมคะเนย์. (2535). สภาพและปัญหาการนำภูมิปัญญาชาวบ้านมาใช้พัฒนาหลักสูตรในโรงเรียนประถมศึกษา สังกัดสำนักงานการประถมศึกษาจังหวัดอุบลราชธานี. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
1. บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ใน “วารสารข่วงผญา” ถือเป็นลิขสิทธิ์ของสำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือกระทำการใดๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจาก สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่
2. เนื้อหาบทความที่ปรากฏในวารสารเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง ซึ่งกองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยหรือร่วมรับผิดชอบใดๆ
