แนวทางการยกระดับผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรท้องถิ่นด้วยภูมิปัญญาชาวบ้าน ในการรักษาโรคตามแบบแพทย์แผนไทยบ้านกู่ลายมือ ตำบลทุ่งรวงทอง อำเภอแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

งานวิจัยเรื่อง “แนวทางการยกระดับผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรท้องถิ่นด้วยภูมิปัญญาชาวบ้านในการรักษาโรคตามแบบแพทย์แผนไทยบ้านกู่ลายมือ ตำบลทุ่งรวงทอง อำเภอแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่” มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาผลิตภัณฑ์ยารักษาโรคจากสมุนไพรท้องถิ่นตามแพทย์แผนไทยบ้านกู่ลายมือ 2) เพื่อศึกษารูปแบบ การสร้างมูลค่าเพิ่มแก่สมุนไพรท้องถิ่นบ้านกู่ลายมือ และ 3) เพื่อหาแนวทางการยกระดับผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรท้องถิ่นในการรักษาโรคตามแบบแพทย์แผนไทยสู่ระดับชาติและพร้อมพัฒนาไปสู่ระดับสากลในอนาคต  กลุ่มตัวอย่างในการวิจัยครั้งนี้ ได้แก่ หมอพื้นบ้านและผู้เกี่ยวข้อง ใช้วิธีการเลือกแบบเฉพาะเจาะจง จำนวน 5 ท่าน ประกอบด้วย หมอพื้นบ้านและผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการทำผลิตภัณฑ์ยาสมุนไพรจากบ้านกู่ลายมือ ตำบลทุ่งรวงทอง อำเภอแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่ จำนวน 3 ท่าน หมอนวดจากบ้านสันป่าตอง ตำบลยุหว่า อำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่ จำนวน 1 ท่าน และหมอพื้นบ้านจากบ้านสันป่าตึง ตำบลสันป่ายาง อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ จำนวน 1 ท่าน เครื่องมือการวิจัยครั้งนี้ คือ แบบสัมภาษณ์เชิงลึก โดยใช้การบรรยายและพรรณนาในการวิเคราะห์ข้อมูล

          จากผลวิจัยพบว่า บ้านกู่ลายมือ มีผลิตภัณฑ์ในการรักษาโรค ได้แก่ ลูกประคบ ยาหอม ยารักษาโรคปาก และยาแก้ปวดฟัน โดยหมอพื้นบ้านแต่ละคนได้รับการถ่ายทอดความรู้ในเรื่องยาสมุนไพรที่แตกต่างกัน บางท่านได้รับสูตรยามาจากบรรพบุรุษ ผลิตภัณฑ์มีแหล่งวัตถุดิบหลักมาจากชุมชน มีการจดทะเบียนเพื่อรับรองความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์จากหลายแห่งแต่ยังไม่มีการขออนุญาตผลิตภัณฑ์สมุนไพรจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาเพื่อรับรอง โดยมีแนวทางในการเพิ่มมูลค่าของผลิตภัณฑ์ด้วยการขออนุญาตผลิตภัณฑ์สมุนไพรที่รับรองความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ และมีแนวทางการยกระดับผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรท้องถิ่น ด้วยการพัฒนาออกแบบผลิตภัณฑ์และบรรจุภัณฑ์จากเดิมให้มีเอกลักษณ์ เพื่อเปิดโอกาสให้ผลิตภัณฑ์ จากสมุนไพรได้จำหน่ายออกสู่ตลาด และควรมีการศึกษาความต้องการของผู้บริโภคก่อนเพื่อให้สามารถตอบสนองความต้องการของผู้บริโภค