ข้อสังเกตบางประการ : เมื่อรัฐจะเนรมิตรเทศบาลตาบลทั่วประเทศ

Abstract

     บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ข้อสังเกตต่อการที่กระทรวงมหาดไทย (ช่วงมิ.ย. 2555) ที่มีความพยายามในการจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตาบล (อบต.) ขึ้นเป็นเทศบาลตาบลทั่วประเทศ โดยมีการตราร่างพระราชบัญญัติจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตาบลเป็นเทศบาลตาบล พ.ศ  ทั้งนี้ผู้เขียนมีข้อสังเกตหลักๆอยู่ 4 ประการด้วยกัน นั่นคือข้อสังเกตในมิติทางวิชาการ มิติทางการเมือง มิติทางการบริหารและข้อสังเกตในมิติทางกฎหมาย

     สาหรับข้อสังเกตมิติทางวิชาการนั้น นับเป็นบทสะท้อนอานาจรัฐสมัยใหม่ในการสถาปนาองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น อีกทั้งยังเป็นบทสะท้อนทฤษฎีการปกครองท้องถิ่นรูปแบบประนีประนอม และยังสะท้อนให้เห็นถึงรัฐที่เน้นการปกครอง (Government) ตามตัวบทกฎหมาย มากกว่าที่จะส่งเสริมการบริหารจัดการท้องถิ่นที่เน้นการสร้างท้องถิ่นให้แสวงหาความร่วมมือกับส่วนอื่น (Governance) ในมิติทางการเมืองจะเห็นว่าเป็นการเร่งสร้างความเข้มแข็งของท้องถิ่นในระดับตาบลมากกว่าการส่งเสริมความเข้มแข็งของท้องถิ่นในระดับที่ใหญ่กว่า อีกทั้งยังเกิดการประนีประนอมกับนักการเมืองท้องถิ่น เมื่อเป็นเทศบาลตาบลแล้วนักการเมืองยังสามารถปฏิบัติหน้าที่ต่อได้จนกว่าจะหมดวาระของอบต. นอกจากนี้ในเรื่องการแบ่งเขตเลือกตั้งของเทศบาลตาบล ยังเป็นการจาลองเขตเลือกตั้งทางการเมืองระดับชาติลงไปในพื้นที่อีกด้วย สาหรับข้อสังเกตในมิติทางการบริหาร ปัญหาทางการบริหารท้องถิ่นยังคงปรากฏอยู่ไม่ได้สูญสิ้นไปกับอบต.แต่อย่างใด ในขณะเดียวกันการจัดตั้งอบต.เป็นเทศบาลตาบล ไม่ได้มีหลักประกันใดๆเลยว่าเมื่อจัดตั้งแล้วจะทาให้งบประมาณเพิ่มขึ้นตราบใดที่งบประมาณที่จัดสรรให้กับท้องถิ่นยังคงไม่เปลี่ยนแปลง อีกทั้งอานาจหน้าที่ของเทศบาลตาบลแทบไม่มีความแตกต่างกับอบต. สาหรับประเด็นมิติด้านกฎหมายนั้น อาจพิจารณาถึงประเด็นปัญหาและแนวทางในการเปลี่ยนแปลงฐานะที่ผ่านมาซึ่งไม่เป็นไปตามหลักนิติธรรม ประกอบกับร่างพระราชบัญญัติจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตาบลเป็นเทศบาลตาบล พ.ศ. ....นั้น ก็ชัดเจนว่าเป็นการบังคับให้อบต.เป็นเทศบาลตาบลพร้อมกัน แม้จะมีอบต.หลายแห่งที่ไม่มีความพร้อมก็ตาม

     ทั้งนี้ผู้เขียนมีข้อพิจารณาดังนี้ ประการแรก มีความจาเป็นมากน้อยเพียงใดที่จะจัดตั้งอบต.ทั้งหมดทั่วประเทศขึ้นเป็นเทศบาลตาบลทั้งที่หลายอบต.ยังไม่มีความพร้อม ประการที่สอง รัฐควรใส่ใจปัญหาในการบริหารงานท้องถิ่นที่มีอยู่มากกว่าการที่จะปฏิรูปเฉพาะตัวโครงสร้างองค์กรหรือไม่ ประการที่สามควรให้การจัดตั้งเทศบาลเป็นไปตามเจตนารมณ์ของประชาชนจริงๆไม่ใช่เป็นการสั่งการอย่างที่เป็นอยู่ ประการที่สี่ แม้มีกระบวนการเพื่อขอเปลี่ยนแปลงฐานะเป็นเทศบาลตาบลยังมีประเด็นปัญหาเรื่องการรับฟังความเห็นจากประชาชน กรณีเช่นนี้เป็นการรวบรัดและลักลั่นเกินไปหรือไม่ และประการสุดท้าย จะเกิดความท้าทายเรื่องความเป็นตัวแทนของประชาชนอันเนื่องมาจากการแบ่งเขตในการเลือกตั้งในเขตเทศบาลตาบล