สถานะความเป็นพลเมืองในประชาธิปไตยเอเธนส์ (ตอนที่สอง) : สิทธิและหน้าที่

Abstract

     ประวัติศาสตร์การเมืองเอเธนส์ได้บันทึกไว้ว่า ในปี ๕๐๘/๕๐๙ ก่อนคริสตกาล เอเธนส์ได้เปลี่ยนแปลงการปกครองไปสู่ระบอบการปกครองที่อานาจอยู่ในมือของ demos และในราวปี ๔๔๐ ก่อนคริสตกาล เฮโรโดตัส (Herodotus) ได้บันทึกไว้ว่า ไคลอีสธีนิสเป็นบิดาแห่งประชาธิปไตยเอเธนส์

     หลังจากไคลอีสธีนิสและมวลชน (demos) ได้ชัยชนะในทางการเมืองในปี ๕๐๘/๕๐๗ ก่อนคริสตกาลแล้ว เขาได้ลดทอนเงื่อนไขของความเป็นพลเมืองจากที่เคยยึดติดอยู่กับภูมิหลังทางครอบครัวหรืออีกนัยหนึ่งคือความเป็นชนชั้นสูง (the old aristocratic families)----หรือที่เรียกในศัพท์วิชาการปัจจุบันว่าสถานะทางเศรษฐกิจสังคมสูง-----มาเป็นเพียงเงื่อนไขที่ว่า เสรีชนชาวเอเธนส์เพศชายทุกคนในทุกชุมชุนหรือหมู่บ้าน (the demes or local communities) มีสถานะเป็นพลเมืองแห่งนครโพลิสเอเธนส์ ด้วยเหตุนี้ สถานะความเป็นพลเมืองเอเธนส์จึงมีลักษณะผสมผสานรวมทุกชนชั้นเข้าด้วยกัน นั่นคือ ชนชั้นสูงและมวลชนชนชั้นล่าง เงื่อนไขสาคัญของการเป็นพลเมืองจึงไม่ได้อยู่ที่สถานะทางชนชั้นอีกต่อไป แต่อยู่ที่การเป็นคนในพื้นที่ มีถิ่นฐานรากเหง้าอยู่ในเอเธนส์ อันทาให้ชาวเอเธนส์มีความเท่าเทียม (isonomia) กันในสถานะของความเป็นพลเมืองหรือเท่าเทียมกันตามกฎหมายนั่นเอง

     แม้ว่า เงื่อนไขของความเป็นพลเมืองจะเปิดกว้างขึ้น แต่เมื่อพิจารณาถึงจานวนของผู้ที่เป็นพลเมืองจริงๆ จะพบว่า พลเมืองเอเธนส์ถือว่าเป็นคนจานวนน้อยเมื่อคิดถึงจานวนประชากรทั้งหมดในเอเธนส์ เนื่องจาก แม้ว่าเงื่อนไขจะเปิดกว้างก็จริง แต่ก็จากัดสิทธิความเป็นพลเมืองให้เฉพาะผู้ชายอายุสิบแปดปีขึ้นไปเท่านั้น ซึ่งตัวเลขของพลเมืองเอเธนส์ในปี ๔๕๐ ก่อนคริสตกาลมีประมาณราวๆสามหมื่นคน