การเสริมสร้างศักยภาพชุมชนเพื่อใช้สิทธิในการจัดการทรัพยากรน้ำ อย่างยั่งยืน: กรณีศึกษาชุมชนลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยชิ้นนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์สถานการณ์และเสนอรูปแบบที่เหมาะสมเพื่อเสริมสร้างศักยภาพชุมชนพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาให้ใช้สิทธิจัดการน้ำได้อย่างยั่งยืน วิธีการศึกษาเป็นเชิงคุณภาพโดยการสำรวจเอกสาร สัมภาษณ์และประชุมกลุ่ม ผลการศึกษาพบว่า พื้นที่ลุ่มน้ำ ทะเลสาบสงขลามีทรัพยากรทางธรรมชาติที่หลากหลายและอุดมสมบูรณ์ แต่ยังมีปัญหามลพิษ อุทกภัย และขาดแคลนน้ำในการเกษตร มีทรัพยากรที่เป็นสิ่งปลูกสร้างเพื่อการจัดการน้ำที่เป็นขนาดเล็ก ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการจัดการน้ำไม่ได้ถูกนำมาใช้มากนัก โดยมีผู้ตอบว่าในพื้นที่ไม่มีวัฒนธรรมหรือวิธีปฏิบัติที่ดีในการจัดการน้ำถึงร้อยละ 74.9 ผู้เข้าร่วมส่วนหนึ่ง ร้อยละ 28.4 เห็นว่าพื้นที่มีเจตจำนงในการจัดการน้ำร่วมกันอย่างมาก ปัจจัยที่ทำให้ชุมชนจัดการน้ำได้อย่างยั่งยืนคือความตระหนักและร่วมแรงร่วมใจส่วนปัจจัยอุปสรรคสำคัญอย่างหนึ่งคืองบประมาณ การพัฒนาศักยภาพในการจัดการน้ำที่ชุมชนคิดว่าจำเป็นเร่งด่วนมากที่สุด ได้แก่ ความเป็นผู้นำ การนำเสนอและประชาสัมพันธ์ข้อมูลข่าวสาร ช่องทางการติดต่อกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง จิตสำนึกการเป็นเจ้าของ การเขียนและทำให้ข้อเสนอโครงการได้รับการสนับสนุน และการวางแผนและบริหารโครงการ ส่วนรูปแบบในการพัฒนาศักยภาพชุมชนเพื่อใช้สิทธิในการจัดการน้ำได้อย่างยั่งยืนนั้น ทั้ง 4 รูปแบบ ได้แก่ แบบส่วนราชการเป็นหลักภาควิชาการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และประชาสังคมนั้น มีความเหมาะสมกับบางสถานการณ์และมีเงื่อนไขการนำไปใช้ที่แตกต่างกันไป ข้อเสนอแนะคือ การเสริมสร้างศักยภาพชุมชนในการจัดการน้ำได้อย่างยั่งยืนต้องวางอยู่บนพื้นฐานความต้องการและสภาพของชุมชนเป็นสำคัญ การบูรณาการระหว่างส่วนที่เกี่ยวข้องเป็นแรงสนับสนุนที่จำเป็นอย่างยิ่งที่จะทำให้ชุมชนมีความสามารถตั้งแต่การวางแผน ดำเนินการ และตัดสินใจ
Article Details
@ 2020 King Prajadhipok's Institute The Government Complex Commemorating All Right Reserved.
เอกสารอ้างอิง
กิตติศักดิ์ ปรกติ. (2550). สิทธิของบุคคลซึ่งรวมกันเป็นชุมชน. กรุงเทพฯ : สำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ.
คณิตา ศรีประสม และคณะ. (2549). โครงการสิทธิชุมชนศึกษาภาคใต้ กรณีลุ่มน้ำทะเลสาบ. กรุงเทพฯ : สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
วิทยากร เชียงกูล. (2557). เพื่อการปฏิรูปมนุษย์และสังคมอย่างลึกซึ้ง. กรุงเทพฯ : แสงดาว.
ศูนย์วิจัยลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา. (2554). “ข้อมูลเกี่ยวกับลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา”. สืบค้นจาก http://www.songkhlalake.com/content/about
สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ และกรมทรัพยากรน้ำ. (2554). โครงการวิจัยด้านทรัพยากรน้ำ: การบริหารจัดการทรัพยากรน้ำแบบผสมผสาน (IWRM) ในพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา. กรุงเทพฯ : ผู้แต่ง.
สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (25 มกราคม 2559). “ข้อตกลงอนุสัญญาว่าด้วยความหลากหลายทางชีวภาพ (Convention on Biological Diversity: CBD)”. สืบค้นจาก http://www.onep.go.th/library/index.php?option=com_content&view=article&id=62:-conventionon-biological-diversity-cbd&catid=26:2012-04-02-06-57-22&Itemid=34
เสาวลักษณ์ กุณฑล. (2549). องค์กรจัดการลุ่มน้ำคลองอู่ตะเภาในบริบทการบริหารจัดการลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา. วิทยานิพนธ์คณะการจัดการสิ่งแวดล้อม มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.
The Aspen Institute Rural Economic Policy Program. (2015). “Measuring Community Capacity Building: Tools for Practice”. Retrieved date July 28, 2015 from http://www.aspeninstitute.org/publications/measuring-community-capacity-
Atkinson, R. & Willis, p. (n.d.). Community Capacity Building – A Practical Guide. Hobart, Australia: School of Sociology, University of Tasmania.
Ivey, J. L. & other. (2004). “Community Capacity for Adaptation to Climate – Induced Water Shortages: Linking Institutional Complexity and Local Actors”. Environmental Management. 33 (1), 36 – 47.
Khalkheili, T. A. & Zamani, G. H. (2009). “Farmer participation in irrigation management: The case of Doroodzan Dam Irrigation Network, Iran”. Agricultural Water Management. 96 (5),
– 865.
Kongthong, O. & Ratanachai, C. (2012). Civil Society in the Songkla Lake Basin. Central Java, Indonesia: Center for River Basin Organizations and Management.
Lackstrom, K. (2011). Institutional Opportunity and Barriers to Climate Adaptation. AWRA 2011 Spring Specially Conference, Baltimore MD.
Measham, T.G. & Lumbasi, J. (2013). “Success factors for Community Based Natural Resource Management (CBNRM): lessons from Kenya and Australia”. Environmental Management. 52 (3), pp 649-659.
Mudrakartham, S. & other. (2010). “Potential and Prospect of Adaptation through IWRM in Rajasthan, India”. Retrieved date August 24, 2016 from http://www.indiawaterportal.org/sites/indiawaterportal.org/files/potential_and_prospect_of_adaptation_through_iwrmclose_0.pdf.
Mumtas, M. & Wichien, C. (2013). “Stakeholder Analysis for Sustainable Land Management of Pak Phanang River Basin, Thailand”. Social and Behavioral Sciences. 91 (2013), 349 – 356.
National Institute of Environmental Health Sciences (NIEHS), U.S. Department of Health and Human Services. (2012). Partnerships for Environmental Public Health (PEPH) Evaluation Metrics Manual. n.p.: NIEHS.
Ostrom, E. (2008). Governing the Commons : The Evolution of Institutions for Collective Action. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Pahl-Wostl, C. & other. (2007). “Social Learning and Water Resources Management”. Ecology and Society. 12 (2), 5.
Razzaq, Abdul Rasid Abdul & other. (2012, July). “Community Capacity Building for Sustainable Tourism Development: Experience from Miso Walai Homestay”. Business and Management Review. 2 (5), 10 – 19.
Saldias C. & other. (2012). “Losing the Watershed Focus: A Look at Complex Community-Managed Irrigation Systems in Bolivia”. Water International. 37 (7), 744-759.
The Scottish Government. (2007). Building Community Capacity: Resources for Community Learning & Development Practice. Edinburgh: Author.
Sokile, C. S. & other. (2002). “Towards An Integrated Water Resource Management In Tanzania: The Role of Appropriate Institutional Framework in Rufiji”. Retrieved date August 24, 2016 from Basinhttps://www.researchgate.net/publication/254791540_Integrated_Water_Resource_Management_in_Tanzania_Interface_between_Formal_and_Informal_Institutions.
State of New South Wales, Australia. (2010). Assessing Natural Resource Manager Capacity: A Best Practice Guide. Sydney South, Australia: Department of Environment, Climate Change and Water NSW.
Stojanovic, T. & Barker, N. (December 2008 ). “Improving governance through local Coastal Partnership in the UK”. Geographical Journal. 174 (4), 344 - 360.
Taylor, M. (2003). Public Policy in the Community. New York, United state: Palgrave McMilan.
