บทบาทของพระสงฆ์ในการฌาปนกิจศพผู้เสียชีวิตจากการติดเชื้อโรค COVID-19 ในพื้นที่จังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

การจัดการงานศพผู้ที่ติดเชื้อ COVID-19 จำนวนมาก มีความยุ่งยากซับซ้อนส่งผลกระทบต่อกิจของพระสงฆ์และภาวะสุขภาพของพระสงฆ์และผู้เกี่ยวข้อง การเปลี่ยนขั้นตอนการดำเนินการตามสังคมวัฒนธรรมต้องสอดรับกับมาตรการป้องกันการแพร่ระบาดของเชื้อ COVID-19 การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทของพระสงฆ์ในการฌาปนกิจศพผู้เสียชีวิตจากการติดเชื้อโรค COVID-19 ในจังหวัดอุบลราชธานี และศึกษาข้อเสนอรูปแบบการจัดการของพระสงฆ์พี่ประกอบการฌาปนกิจศพผู้เสียชีวิตจากการติดเชื้อโรค COVID-19 การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีผู้ให้ข้อมูลสำคัญ (Key Information) คือ พระสงฆ์และเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับการจัดการฌาปนกิจศพผู้เสียชีวิตจากการติดเชื้อโรค COVID-19 โดยการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) รวม จำนวน 30 รูป/คน เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แนวคำถามสัมภาษณ์เชิงลึกเกี่ยวกับบทบาทของพระสงฆ์ในการฌาปนกิจศพผู้ป่วยติด COVID-19 และ แนวทางการสังเกตกิจกรรมการฌาปนกิจศพผู้เสียชีวิตจากการติดเชื้อโรค COVID-19 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้การวิเคราะห์เนื้อหา ข้อค้นพบบทบาทของพระสงฆ์  2 ประเด็น คือ 1. มีส่วนร่วมของพระสงฆ์ในกิจกรรมและพิธีฌาปนกิจศพผู้ติดเชื้อโควิด-19 ได้แก่ 1) รับผิดชอบหลักในการรับฌาปนกิจผู้เสียชีวิตจากการติดเชื้อโรค COVID-19 2) รับนโยบายและร่วมออกแบบการบริหารจัดการพิธีฌาปนกิจ 3) เป็นผู้ประสานสิบทิศ และ 2. เป็นผู้นำทางจิตวิญญาณ แม้อยู่ในสถานการณ์ที่วิกฤตการแพร่ระบาดของ COVID-19 โดยนำหลักธรรมไปบูรณาการใช้กับพิธีฌาปนกิจอย่างเหมาะสม มีความสามารถในการจูงใจคนให้ปฏิบัติตามแนวทางพุทธศาสนา และมีความเป็นผู้ที่มีภาวะความเป็นผู้นำสูง โดยข้อเสนอรูปแบบการฌาปนกิจผู้เสียชีวิตจากการติดเชื้อโรค COVID-19 วิถีใหม่ ได้แก่ 1) ลดขั้นตอนในการประกอบพิธีศพ และจัดระบบการดำเนินพิธีฌาปนกิจศพที่ปลอดภัยจากการติดเชื้อโรค 2) เตรียมความพร้อมรับฌาปนกิจศพทั้งสถานที่และผู้เกี่ยวข้อง 3) ใช้หลักธรรมพรหมวิหารสี่ 4) มีการประชุมปรึกษาร่วมกันหน่วยงานที่เกี่ยวข้องอย่างสม่ำเสมอ 5) การจัดระบบสวัสดิการ 6) การสร้างขวัญและกำลังใจให้กับพระสงฆ์และผู้เกี่ยวข้องก 7) ฝึกทักษะการใช้เครื่องป้องกันการติดเชื้อ และ 8) ควรมีการจัดตั้งกองทุนเพื่อช่วยค่าใช้จ่ายให้กับพระสงฆ์ และผู้เกี่ยวข้อง การศึกษาครั้งนี้จะช่วยเกิดการเตรียมความพร้อมในการประกอบพิธีฌาปนกิจวิถีใหม่ของพระสงฆ์ที่ช่วยให้พระสงฆ์ปลอดภัยจากการติดเชื้อ ซึ่งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรให้การสนับสนุนช่วยเหลือพระสงฆ์ในฐานะที่เป็นผู้นำทางจิตวิญญาณของศาสนาพุทธต่อไป