การบูรณาการพุทธปรัชญาว่าด้วยมหาสติปัฏฐาน 4 เพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุในสังคมไทย

บทคัดย่อ

การวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษามโนทัศน์เกี่ยวกับการพัฒนาคุณภาพชีวิต ผู้สูงอายุในสังคมไทยของจังหวัดนครศรีธรรมราช 2) ศึกษาพุทธปรัชญาว่าด้วยหลักมหาสติปัฏฐาน 4 3) บูรณาการพุทธปรัชญาว่าด้วยมหาสติปัฏฐาน 4 เพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุใน สังคมไทยของจังหวัดนครศรีธรรมราช และ 4) สร้างองค์ความรู้ใหม่และรูปแบบการพัฒนาคุณภาพ ชีวิตผู้สูงอายุในสังคมไทย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ด้วยวิธีการวิจัยทาง ปรัชญาแบบวิภาษวิธี (Dialectic method) และแบบมีการหาเหตุผลด้วยการใช้วิจารณญาณ (Discursive method) ภายใต้กระบวนการศึกษาเชิงวิเคราะห์ วิจักษ์ และวิธาน นำเสนองานวิจัยแบบ พรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า 1) มโนทัศน์เกี่ยวกับการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุในสังคมไทยของจังหวัด นครศรีธรรมราช ผลการวิจัยพบว่า ในกรอบของการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุในสังคมไทย จังหวัดนครศรีธรรมราช สู่การมีคุณภาพชีวิตที่ดีเกิดความสมดุลและยั่งยืน ควรมีการดำเนินการ บูรณาการภายใต้กรอบการพัฒนาจากปัจจัยภายใน 4 ด้าน ได้แก่ 1) ด้านสภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัย (กาย) 2) ด้านสัมพันธภาพในครอบครัว (เวทนา) 3) ด้านสุขภาพจิต (จิต) และ 4) ด้านการรับรู้ ข่าวสาร (ธรรม) 2) พุทธปรัชญาว่าด้วยหลักมหาสติปัฏฐาน 4 ผลการวิจัยพบว่า หลักมหาสติปัฏฐาน 4 เป็นทางสายเอกของการปฏิบัติตนเพื่อการดับทุกข์อันนำไปสู่การพัฒนาคุณภาพชีวิตของมนุษย์ ประกอบด้วย 4 ประการ ได้แก่ กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน และธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน 3) การบูรณาการพุทธปรัชญาว่าด้วยหลักมหาสติปัฏฐาน 4 เพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิต ผู้สูงอายุในสังคมไทยของจังหวัดนครศรีธรรมราช ผลการวิจัยพบว่า มีการบูรณาการใน 4 ด้าน ได้แก่ 1) การบูรณาการด้านสภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัย (กาย) เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุด้วยหลักกายานุปัสสนาสติปัฏฐาน 2) การบูรณาการด้านสัมพันธภาพในครอบครัว (เวทนา) เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุด้วยหลักเวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน 3) การบูรณาการด้านสุขภาพจิต (จิต) เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุด้วยหลักจิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน และ 4) การบูรณาการด้านรับรู้ ข่าวสาร (ธรรม) เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุด้วยหลักธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน โดยมีหัวใจ ของมหาสติปัฏฐานตามกำหนดรู้อยู่กับปัจจุบันขณะ คือ ความเพียร (อาตาปี ) สัมปชัญญะ (สมฺปชาโน) และมีสติ (สติมา) 4) องค์ความรู้ใหม่ จากการวิจัยนี้ คือ ELQ = EAM + MC4 Model