การจัดการเรียนรู้สมุนไพรไทยกับแพทย์แผนไทย

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของสมุนไพรไทยกับแพทย์แผนไทยและเพื่อศึกษาการจัดการเรียนรู้สมุนไพรไทยกับแพทย์แผนไทย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลจากเอกสารหรือการวิจัยเชิงเอกสาร และการสัมภาษณ์เชิงลึก โดยการสัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่าง จากตัวแทนคณะกรรมการผู้ก่อตั้งสมาคมแพทย์แผนไทย วัดโพธิ์ขอนแก่น นวดแผนไทยวัดโพธิ์โนนทัน อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น จำนวน 2 คน ผู้ให้บริการจำนวน 3 คน และผู้รับบริการจำนวน 5 คน ผลการวิจัยพบว่า 1) การแพทย์ดั้งเดิมของไทยผูกพันกับไสยศาสตร์ ความเชื่อมั่นในสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ต่อมาจึงเกิดการเรียนรู้และการใช้ประโยชน์ของพืชและสัตว์สมุนไพรในการบำบัดและรักษาโรคภัยไข้เจ็บ ซึ่งแตกต่างกันไปในแต่ละท้องถิ่น หลักฐานที่เกี่ยวข้องเกี่ยวกับการดูแลรักษาปรากฏในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ได้สร้างอโรคยศาล กระจายอยู่ในราชอาณาจักร และค้นพบหลักฐานในประเทศไทย บริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย โดยอโรคยศาลเปรียบเหมือนโรงพยาบาล ประกอบด้วยแพทย์ พนักงานจ่ายยา พยาบาล เจ้าหน้าที่และคนงาน วิธีการรักษาเป็นแบบอายุรเวท โดยอโรคยศาลจะมีการรักษาด้วยสมุนไพรและการรักษาด้วยเวทมนต์คาถา ซึ่งบูชาพระพุทธไภษัชคุรุไวฑูรย์ประภาเมื่อได้สัมผัสรูปปฏิมาของพระองค์หรือการสวดบูชาและบวงสรวงด้วยยาและอาหารจะทำให้โรคภัยไข้เจ็บหายได้ จากระบบแพทย์พื้นฐานอันเป็นการแพทย์ ประสบการณ์กับความเชื่อทางไสยศาสตร์ เกิดการผสมผสานหล่อหลอมเป็นรากฐานของการแพทย์แผนไทยมาจนถึงปัจจุบัน 2) การจัดการเรียนรู้สมุนไพรไทยกับแพทย์แผนไทย เป็นวิธีการดูแลสุขภาพตนเองด้วยการแพทย์แผนไทยวิธีหนึ่งที่สามารถนำไปใช้ในด้านการส่งเสริม ป้องกันสุขภาพ บำบัดรักษาและฟื้นฟูสุขภาพ เพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงของร่างกายและจิตใจให้อยู่ในภาวะสมบูรณ์ เป็นการดูแลสุขภาพแบบองค์รวม เนื่องจากเป็นการรักษาที่อาการของโรคแล้วยังแก้ที่ต้นเหตุของอาการของโรครวมถึงปัญหาอื่นๆ ของผู้ป่วย เช่นภาวะจิตใจอารมณ์ พฤติกรรมของผู้ป่วยที่เป็นปัจจัยให้อาการของผู้ป่วยรุนแรงมากขึ้น จึงควรนำการนวดแผนไทยมาใช้เพื่อการดูแลสุขภาพตนเองเมื่อภาวะปกติ ภาวะรับรู้ว่าเจ็บและภาวะที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเจ็บป่วย ซึ่งเป็นภูมิปัญญาของคนไทยที่ควรอนุรักษ์ไว้ให้คงอยู่ต่อไป