การเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชนด้วยภูมิปัญญาท้องถิ่นชุมชนบ้านเสี้ยวน้อย อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ

บทคัดย่อ

            การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบททางด้านสังคม การเมือง วัฒนธรรม เศรษฐกิจ และเพื่อศึกษาการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชนบ้านเสี้ยวน้อย อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ โดยใช้ระเบียบการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Method) เครื่องมือวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์เชิงลึก และสนทนากลุ่ม ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ กลุ่มอาชีพทอผ้าไหมย้อมสีธรรมชาติ, นักวิชาการ พระสงฆ์, ปราชญ์ชาวบ้าน, ผู้นำชุมชน, กลุ่มชาวบ้าน หน่วยงานภาครัฐและเอกชน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัย พบว่า ผลการศึกษาบริบททางด้านสังคม พบว่า มีความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้น โครงสร้างทางสังคมเป็นแบบแนวราบหรือแนวนอน มีความเคารพซึ่งกันและกันทำให้การดำเนินงานหรือกิจกรรมต่างๆ ของชุมชนได้รับความร่วมมือเป็นอย่างดี ด้านการเมือง พบว่า มีการจัดระเบียบการปกครองตามหลักเกณฑ์และวิธีการของกระทรวงมหาดไทย จัดให้มีคณะกรรมการหมู่บ้าน (ก.ม.) แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ คณะกรรมการบริหารหมู่บ้านโดยตำแหน่ง ประกอบด้วย ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้าน สมาชิกองค์การบริหารส่วนตำบล และคณะกรรมการบริหารหมู่บ้านโดยการเลือก และมีการแบ่งโครงสร้าง การปกครองภายในชุมชนออกเป็นกลุ่มหรือเรียกว่า “คุ้ม” เพื่อความสะดวกในการดูแลและกระจายข่าวสารให้กับสมาชิกภายในชุมชนได้อย่างทั่วถึง ด้านวัฒนธรรมและเศรษฐกิจ พบว่า บุญประเพณีที่ปฏิบัติอยู่ในชุมชนนั้นเป็นเครื่องมือกล่อมเกลาให้คนในชุมชนเกิดความรักความสามัคคีส่งผลต่อการดำเนินกิจกรรมต่างของชุมชน ผลการศึกษาการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชน พบว่า เกิดจากกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนในชุมชน ได้เชื่อมโยงการพัฒนาการประกอบอาชีพ มีกระบวนการเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชนผ่านกองทุนต่างๆ ภายในชุมชน ผ่านภูมิปัญญาระหัดวิดน้ำ ด้านสังคม พบว่า ชุมชนบ้านเสี้ยวน้อยมีการรวมกลุ่มกันเพื่อทำกิจกรรมต่างๆ ด้านการเมือง พบว่า คนในชุมชนให้สำคัญกับการเลือกตั้งทั้งในระดับชุมชน ระดับท้องถิ่น รวมถึงระดับชาติด้วย การไปใช้สิทธิ์ออกเสียงเลือกตั้ง เป็นการปลูกฝังให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการเลือกตั้งที่ถูกต้อง ด้านวัฒนธรรม พบว่า ประเพณีบุญเดือนสิบ หรือประเพณีแห่ผีสุ่ม เป็นเครื่องมือกล่อมเกลาให้คนในชุมชนเกิดความรักความสามัคคีส่งผลต่อการดำเนินกิจกรรมขององค์กรชุมชน ด้านเศรษฐกิจ พบว่า อาชีพการปลูกหม่อนเลี้ยงไหม ผ้าไหม และผลิตภัณฑ์อื่นจากหม่อนไหม เช่น ชาใบหม่อน ผลหม่อน ผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางจากโปรตีน และสารสกัดจากหม่อน