วิเคราะห์ประเพณีสรงน้ำพระธาตุ : ศึกษาเฉพาะกรณีเตียวขึ้นดอยสุเทพ จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ศึกษาประวัติความเป็นมา วิเคราะห์คุณค่า และเสนอแนวทางการส่งเสริมประเพณีเดินขึ้นดอยสุเทพ จังหวัดเชียงใหม่ เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ ศึกษาเฉพาะในเขตพื้นที่ ตำบลสุเทพ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ สัมภาษณ์เชิงลึกจากกลุ่มเป้าหมายจำนวน 10 รูป/คน คัดเลือกกลุ่มเป้าหมายแบบเจาะจงด้วยคุณสมบัติความรู้ความสามารถด้านประเพณีและวัฒนธรรมล้านนา ใช้เครื่องมือแบบสัมภาษณ์เชิงลึก ปฐมภูมิและทุติยูมิ และวิเคราะห์ข้อมูลร่วมกับเนื้อหาที่ทำการศึกษาในลักษณะการเขียนเชิงพรรณนา

ผลการวิจัยพบว่า 1) ประวัติและความเป็นมาของประเพณีเดินขึ้นดอยสุเทพ จัดขึ้นทุกปี ในคืนก่อนวันวิสาขบูชา ที่ถูกปฏิบัติสืบทอดสืบต่อกันมานับตั้งแต่สมัยพระยากือนา ได้สร้างพระธาตุเจดีย์ขึ้นจนได้ดอยสุเทพเป็นที่บรรจุพระธาตุเจดีย์นับจากนั้นมาจึงเกิดประเพณีสรงน้ำพระธาตุดอยสุเทพขึ้นพร้อมกับการเดินขึ้นดอย 2) คุณค่าด้านศาสนบุคคล ทำให้ประชาชนและพระสงฆ์เกิดความสามัคคี ระลึกและตระหนักถึงบุญกุศลของบรรพบุรุษ คุณค่าด้านศาสนสถาน ทำให้สถานที่อันศักดิ์สิทธิ์ได้รับการดูแลรักษา เป็นศูนย์รวมจิตใจของพุทธศาสนิกชน คุณค่าด้านศาสนพิธี ช่วยให้จิตใจของผู้เข้าร่วมมีความสงบ และมีพิธีอันเชิญน้ำสรงพระราชทาน ทำให้เกิดคุณค่าแก่การสืบสานภูมิปัญญาของล้านนา 3) แนวทางการส่งเสริมประเพณีเดินขึ้นดอยสุเทพ จังหวัดเชียงใหม่ พบว่า ควรปลูกฝังให้คนเดินขึ้นดอยได้เรียนรู้ประวัติศาสตร์ของดอยสุเทพ ควรมีการแต่งกายแบบพื้นถิ่น มีการจัดสรรงบประมาณเพื่อกิจกรรม ส่งเสริมการประชาสัมพันธ์ความสำคัญของดอยสุเทพ พัฒนารูปแบบของประเพณีให้เข้ากับยุคสมัย มีการประกอบพิธีแต่พอดีพองาม ควรมีการเก็บรักษารูปแบบของการเดิน โรงทาน การรณรงค์ การรักษาสิ่งแวดล้อม