การพัฒนารูปแบบการนิเทศการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครูตามหลักสูตรครุศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยราชภัฏ 155-165

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการนิเทศการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู ตามหลักสูตร ครุศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยราชภัฏ และศึกษาผลการใช้รูปแบบการนิเทศการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู  ตามหลักสูตรครุศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยราชภัฏ การดำเนินการวิจัย แบ่งออกเป็น 2 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1 พัฒนารูปแบบการนิเทศการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู ตามหลักสูตรครุศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยราชภัฏ  และขั้นตอนที่ 2 ศึกษาผลการใช้รูปแบบการนิเทศการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู ตามหลักสูตร  ครุศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยราชภัฏ ประชากรและกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยในครั้งนี้ ได้แก่ 1) ประชากร  ที่ใช้ในการสังเคราะห์องค์ประกอบ ตัวบ่งชี้ ตัวบ่งชี้ย่อยและแนวปฏิบัติที่นำไปสู่ตัวบ่งชี้ย่อยของรูปแบบฯ โดยศึกษาจากเอกสารทั้งหมด คือ 1.1) คู่มือและเอกสารในการนิเทศการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครูของมหาวิทยาลัย  ราชภัฏ 38 แห่ง รวม 73 เล่ม และ1.2) เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องอื่นๆ รวม 74 เล่ม 2) ประชากร ที่ใช้ในการตรวจสอบรูปแบบการนิเทศฯ คือ บุคลากรที่เกี่ยวข้องกับการนิเทศการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู  ในมหาวิทยาลัยราชภัฏ 38 แห่ง โดยเลือกกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการตรวจสอบรูปแบบฯ  คือ 2.1) คณะกรรมการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู 2.2) อาจารย์นิเทศก์ 2.3) ครูพี่เลี้ยง และ2.4) ผู้บริหารสถานศึกษา ในมหาวิทยาลัยราชภัฏ 4 แห่งในแต่ละภาค รวม 4 ภาค จำนวน 88 คน 3) กลุ่มตัวอย่างสำหรับใช้ในการตรวจสอบ หาคุณภาพของเครื่องมือนิเทศและประเมินผล ในองค์ประกอบที่ 5 เครื่องมือนิเทศและประเมินผลของรูปแบบการนิเทศฯ ได้แก่ อาจารย์นิเทศก์ ครูพี่เลี้ยง ผู้บริหารสถานศึกษาและนักศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ รวม 111 คน 4) ประชากร ที่ใช้ในการศึกษาผลการใช้รูปแบบฯ ได้แก่ คณะกรรมการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู อาจารย์นิเทศก์ ครูพี่เลี้ยง ผู้บริหารสถานศึกษาและนักศึกษาคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี  รวม 500 คน ซึ่งผู้วิจัยใช้เป็นกลุ่มตัวอย่างในการศึกษาการวิจัยในครั้งนี้

                 ผลการวิจัยพบว่า

1. ผลการพัฒนารูปแบบการนิเทศการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู ตามหลักสูตรครุศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยราชภัฏ พบว่า

1.1  รูปแบบการนิเทศการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู ตามหลักสูตรครุศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยราชภัฏ ประกอบด้วย 5 องค์ประกอบ 19 ตัวบ่งชี้ 58 ตัวบ่งชี้ย่อย 255 แนวปฏิบัติที่เป็นวิธีการ ขั้นตอน เพื่อให้บรรลุผลสู่ตัวบ่งชี้ย่อย

1.2  ผลการตรวจสอบรูปแบบการนิเทศการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครูฯ โดยภาพรวมทั้ง 5 องค์ประกอบของรูปแบบการนิเทศฯ ด้านการนำไปใช้ได้จริง เป็นวิธีการ ขั้นตอนต่างๆ ที่สามารถนำไปสู่การปฏิบัติได้จริง และด้านประโยชน์ที่ได้รับ เป็นผลการดำเนินงานตามวิธีการ ขั้นตอนต่างๆ ที่ส่งผลให้นักศึกษาได้เกิดการเรียนรู้ในการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู โดยมีผลการตรวจสอบด้านการนำไปใช้ได้จริงและด้านประโยชน์  ที่ได้รับอยู่ในระดับมากที่สุด ทั้ง 2 ด้าน และทุกรายการตรวจสอบสามารถนำไปใช้ในการดำเนินงานตามรูปแบบการนิเทศการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครูได้

1.3  ผลการตรวจสอบหาคุณภาพของเครื่องมือนิเทศและประเมินผล ในองค์ประกอบที่ 5 เครื่องมือนิเทศและประเมินผลของรูปแบบการนิเทศการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครูฯ พบว่า ชุดที่ 1 แบบบันทึกการนิเทศ การปฏิบัติการสอนในสถานศึกษา สำหรับนักศึกษา พบว่า นักศึกษาทุกคนสามารถบันทึกข้อมูลการนิเทศตาม คำชี้แจงได้อย่างถูกต้อง ชุดที่ 2 แบบนิเทศและประเมินผลพฤติกรรมการปฏิบัติการสอนในชั้นเรียน สำหรับอาจารย์นิเทศก์  ครูพี่เลี้ยง พบว่า มีค่าดัชนีความสอดคล้องของผู้ประเมิน (RAI) ทั้งฉบับเท่ากับ .9120 ชุดที่ 3 แบบนิเทศและประเมินผลคุณลักษณะความเป็นครูและการปฏิบัติตน สำหรับอาจารย์นิเทศก์ ครูพี่เลี้ยง และผู้บริหารฯ พบว่า มีค่าดัชนีความสอดคล้องของผู้ประเมิน (RAI) ทั้งฉบับเท่ากับ .9151 และชุดที่ 4 แบบประเมินผลการปฏิบัติงานนอกชั้นเรียน สำหรับ ครูพี่เลี้ยง พบว่า นักศึกษาสามารถบันทึกงานต่างๆ ที่ได้รับมอบหมายจากสถานศึกษาตามคำชี้แจงได้อย่างถูกต้อง และ ครูพี่เลี้ยงสามารถตรวจให้คะแนนผลการปฏิบัติงานนอกชั้นเรียนของนักศึกษาตามเกณฑ์รูบริคส์ ได้อย่างถูกต้อง

1. ผลการใช้รูปแบบการนิเทศการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู ตามหลักสูตรครุศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยราชภัฏ พบว่า

2.1  ผลการประเมินการใช้รูปแบบการนิเทศฯ ทั้ง 5 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) ด้านการบริหารจัดการ  2) ด้านบุคลากรที่เกี่ยวข้องการนิเทศการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครูฯ 3) ด้านเนื้อหาการนิเทศ 4) ด้านกระบวนการ นิเทศ และ5) ด้านเครื่องมือนิเทศและประเมินผล พบว่า มีผลการประเมินในด้านความเหมาะสมกับสภาพจริง ด้าน ความเหมาะสมกับวัตถุประสงค์ของการฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู และด้านประโยชน์ที่ได้รับ โดยรวม ทั้ง 3 ด้าน  ในระดับมากถึงมากที่สุด  

2.2  ผลการตรวจสอบความเที่ยงตรงของคะแนนประเมินผลการปฏิบัติการสอนในสถานศึกษา  พบว่า 1) ผลการตรวจสอบความสอดคล้องของการให้คะแนนของผู้ประเมิน 1.1) ด้านพฤติกรรมการปฏิบัติการสอน         ในชั้นเรียน ระหว่างอาจารย์นิเทศก์กับครูพี่เลี้ยง ให้คะแนนการประเมินมีความสอดคล้องสัมพันธ์กันทางบวกมีค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์สเปียร์แมน (Spearman Rank Correlation Coefficient) เท่ากับ .4432 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 1.2) ด้านคุณลักษณะความเป็นครูและการปฏิบัติตน ระหว่างอาจารย์นิเทศก์ ครูพี่เลี้ยง และผู้บริหารสถานศึกษา ให้คะแนนการประเมินมีความสอดคล้องสัมพันธ์กันทางบวกมีค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์เคนดอล (Kendall Rank Correlation Coefficient) เท่ากับ .1717 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 2) ผลการตรวจสอบ ความสัมพันธ์ของระดับคะแนนการปฏิบัติการสอนในสถานศึกษาของนักศึกษากับระดับคะแนนเฉลี่ยกลุ่มวิชาชีพครูของนักศึกษา (มาตรฐานความรู้และประสบการณ์วิชาชีพครู) พบว่า มีความสัมพันธ์กันทางบวกโดยมีค่าสัมประสิทธิ์ คอนติงเจนซี (The Coefficient of Contingency) เท่ากับ .2561 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01