ทุนทางสังคมและการมีส่วนร่วมของชุมชน กรณีศึกษา การท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านผาหมอน อุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

           การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระดับทุนทางสังคมและการมีส่วนร่วมของชุมชนบ้านผาหมอน และเสนอแนวทางด้านการจัดการการท่องเที่ยวโดยชุมชน เก็บข้อมูลจากวิธีสนทนากลุ่มและสัมภาษณ์เชิงลึก โดยผู้ให้ข้อมูลเป็นคณะกรรมการการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านผาหมอนและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในการดำเนินงานการท่องเที่ยวโดยชุมชน จำนวนทั้งหมด 15 คน ทำการบันทึกข้อมูลเป็นทั้งแบบลายลักษณ์อักษรและเทปเสียง และเก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือนตุลาคม - พฤศจิกายน 2559 โดยใช้การวิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีวิเคราะห์แก่นสาระ ควบคู่ไปกับการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา
           ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนบ้านผาหมอนมีระดับทุนทางสังคมที่ดี มีความสัมพันธ์ในเชิงเครือข่ายกับองค์กรภายนอกสูง มีความพร้อมในการพัฒนาการท่องเที่ยวโดยไม่จำเป็นต้องอาศัย ความช่วยเหลือจากองค์กรภายนอกมากนัก สำหรับการมีส่วนร่วมของชุมชนในการจัดการ การท่องเที่ยวโดยชุมชนมีความร่วมมืออยู่ในระดับร่วมดำเนินการ (Partnership) กล่าวคือ ชุมชนและผู้มีอำนาจร่วมกันในด้านการวางแผนและตัดสินใจเพื่อให้บรรลุตามวัตถุประสงค์ที่วางไว้ สำหรับข้อเสนอแนะในการพัฒนาการท่องเที่ยวโดยชุมชนบ้านผาหมอน ประกอบไปด้วย 1) ควรให้ความสำคัญกับการถ่ายทอดองค์ความรู้ด้านภูมิปัญญาท้องถิ่นให้กับคณะกรรมการกลุ่มเยาวชน บ้านผาหมอนผู้สืบทอด และ 2) สร้างเครือข่ายความร่วมมือระหว่างชุมชนในอุทยานแห่งชาติ ดอยอินทนนท์ เพื่อป้องกันปัญหาอันเกิดจากนักท่องเที่ยว