จิตตปัญญาศึกษา : แนวคิด แนวปฏิบัติสู่การพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียน

บทคัดย่อ

จิตตปัญญาศึกษาพัฒนามาจากแนวคิดดั่งเดิมของศาสนาพุทธและแนวคิดเชิงวิทยาศาสตร์เป็นแนวคิดยุคสมัยใหม่ ที่นำมาประยุกต์ใช้ในการพัฒนามนุษย์ ซึ่งเป็นกระบวนการเรียนรู้ที่มุ่งเปลี่ยนแปลงขั้นพื้นฐานจากภายในตนเองให้เกิดความรู้ ความเข้าใจตนเอง ผู้อื่น มีจิตสำนึกต่อสังคม ผ่านการฝึกปฏิบัติกิจกรรมที่หลากหลาย จิตตปัญญาศึกษามีความสำคัญต่อการพัฒนาตนเอง พัฒนาผู้เรียนและพัฒนาการเรียนการสอนของครู โดยมีหลักการที่สำคัญคือ การเรียนรู้จากการปฏิบัติและนำมาพิจารณาด้วยใจอย่างใคร่ครวญตลอดจนส่งเสริมการตระหนักรู้ ให้คนเกิดความรักเมตตากรุณาต่อกัน โดยมีเป้าหมายคือการพัฒนาตนเองให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ กิจกรรมของจิตตปัญญาศึกษาสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในการเรียนรู้สู่การปฏิบัติเพื่อการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมผู้เรียนได้เป็นอย่างดี เช่น การสวดมนต์ การแผ่เมตตา การนั่งสมาธิ การเดินจงกรม การบันทึกการเรียนรู้ สุนทรียสนทนา การวาดรูป งานประดิษฐ์ งานจิตอาสา และการมีสติกับการทำงาน เป็นต้น ดังนั้น ครูและบุคลากรทางการศึกษาสามารถนำกิจกรรมเหล่านี้มาประยุกต์ใช้ในการกระตุ้นความคิดและพัฒนาความงอกงามทางจิตใจของผู้เรียน ซึ่งจะส่งผลทำให้เกิดการพัฒนาความคิดและการปฏิบัติเพื่อการเปลี่ยนแปลงสิ่งต่าง ๆ ในสังคมให้ดีขึ้นตลอดจนนำไปสู่การพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของผู้เรียน