การเสริมสร้างพื้นที่ปลอดภัยในโรงเรียนมัธยมศึกษาเพื่อลดปัญหา การกลั่นแกล้งรังแก
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การกลั่นแกล้งรังแกในโรงเรียนมัธยมศึกษา ถือเป็นปัญหาสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อสภาพแวดล้อม การเรียนรู้ สุขภาพจิต และพัฒนาการทางสังคมของนักเรียน โดยมีรูปแบบที่หลากหลาย ตั้งแต่การกลั่นแกล้งด้วยคำพูด การกีดกันทางสังคม การใช้ความรุนแรงทางกายภาพ จนถึงการกลั่นแกล้งในโลกออนไลน์ (Cyberbullying) ซึ่งไม่เพียงส่งผลต่อนักเรียนที่ตกเป็นเหยื่อเท่านั้น แต่ยังสร้างบรรยากาศที่ไม่ปลอดภัยในโรงเรียนโดยรวม จากข้อมูลทางสถิติและการวิจัย พบว่า นักเรียนที่ตกเป็นเหยื่อการกลั่นแกล้งมักประสบกับภาวะเครียด ซึมเศร้า และสูญเสียความมั่นใจในตนเอง บางรายอาจถึงขั้นหยุดเรียนหรือพัฒนาพฤติกรรมที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพจิตและร่างกาย การสร้างพื้นที่ปลอดภัยในโรงเรียนจึงเป็นกลยุทธ์สำคัญในการลดปัญหาการกลั่นแกล้ง โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการเรียนรู้ ความไว้วางใจ และการยอมรับซึ่งกันและกันในหมู่นักเรียน บทความนี้มุ่งนำเสนอแนวทางการเสริมสร้างพื้นที่ปลอดภัยในโรงเรียนมัธยมศึกษา เพื่อลดปัญหาการกลั่นแกล้ง โดยอาศัยการบูรณาการแนวทางทางวิชาการ เช่น การสร้างวัฒนธรรมโรงเรียนเชิงบวก การส่งเสริมความร่วมมือระหว่างครู นักเรียน และผู้ปกครอง รวมถึงการใช้กิจกรรมเสริมสร้างทักษะชีวิต (Life Skills) และทักษะทางอารมณ์และสังคม (SEL) ทั้งนี้ เพื่อให้โรงเรียนเป็นสถานที่ที่นักเรียนรู้สึกปลอดภัยในการแสดงออกและเติบโตทั้งด้านการเรียนรู้และจิตใจอย่างเต็มศักยภาพ การวางแนวทางที่เป็นระบบในการแก้ไขปัญหาการกลั่นแกล้งในโรงเรียนไม่เพียงช่วยลดปัญหาดังกล่าว แต่ยังส่งเสริมวัฒนธรรมของการยอมรับความหลากหลาย ความเป็นธรรม และการเคารพสิทธิซึ่งกันและกัน ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญของการพัฒนาสังคมในระยะยาว
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กรมสุขภาพจิต. (2551). Stop Bullying หยุดการกลั่นแกล้ง ยุติความรุนแรงในสังคม. เรียกใช้เมื่อ 6 กรกฎาคม 2566 จาก https://dmh.go.th/news-dmh/view.asp?id=30024/
กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา. (2566). สรุปข้อมูลสำคัญ เพื่อประกอบการร่วมออกแบบภาพอนาคต “ความเสมอภาคทางการศึกษาไทย 5 ปีข้างหน้า”. 2566. เรียกใช้เมื่อ 6 กรกฎาคม 2566 จาก https://www.eef.or.th/wp-content/uploads/2023/06/EEF-AnnualReport-2566.pdf
เขมิกา เขมะกนก สุดนาวา, และคณะ. (2564). การรังแกในเด็กและวัยรุ่น: การทบทวนวรรณกรรม. วารสารสาธารณสุขและพฤติกรรมสุขภาพ, 8(2), 87-102.
คำศัพท์จิตวิทยา. (2563). Psychological safety - ความปลอดภัยทางจิตใจ. เรียกใช้เมื่อ 23 เมษายน 2568 จาก https://www.psy.chula.ac.th/th/feature-articles/psychological-safety/
ทวีศักดิ์ สิริรัตน์เรขา. (2565). การบูลลี่. เรียกใช้เมื่อ 15 กรฎาคม 2566 จาก https://www.happyhomeclinic.com/mh11-bullying.html
ธนัชชา วงษ์ทองคำ. (2564). การศึกษามาตรการการป้องกันและคุ้มครองการแกล้งรังแกในสถานศึกษา ระดับชั้นประถมศึกษาตอนปลาย ในสังกัดกรุงเทพมหานคร. ใน สารนิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการทางสังคม. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
นฤมล ทับปาน. (2567). ถอดบทเรียน ‘Whole School Approach’ เด็กเปลี่ยน เพราะโรงเรียนปรับ. เรียกใช้เมื่อ 15 ธันวาคม 2567 จาก https://thepotential.org/social-issues/whole-school-approach/
มูลนิธิเพื่อรัก. (2566). สร้าง Safe Zone ให้ชีวิต พื้นที่ปลอดภัย ทางกาย ทางใจ ที่ทุกคนต้องการ. เรียกใช้เมื่อ 6 กรกฎาคม 2566 จาก https://lovefoundation.or.th/safe-zone/
เมตตา มงคลธีระเดช. (2567). ทฤษฎีการเรียนรู้ทางสังคม (Social Learning Theory) ของอัลเบิร์ต แบนดูร่า. เรียกใช้เมื่อ 23 เมษายน 2568 จาก https://li.kmutt.ac.th/social-learning-theory/knowledge/
วิจารณ์ พานิช และวิมลศรี ศุษิลวรณ์. (2563). การสร้างพื้นที่ปลอดภัยในห้องเรียน. วารสารครุศาสตร์ศึกษา, 41(3), 23-39.
วิมลวรรณ ปัญญาว่อง. (2562). การป้องกันและจัดการการรังแกกันในโรงเรียน. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 20(2), 112-128.
ศิริกมล ตาน้อย และพรภวิษร์ เพ็งเอียด. (2565). ความหมายของพื้นที่ปลอดภัย: ความเข้าใจเชิงสุขภาวะ. วารสารสังคมและสุขภาพ, 6(2), 134-143.
สมพงษ์ จิตระดับ และพจนา อาภานุรักษ์. (2561). เยาวชนแห่งชาติไทยกับพื้นที่ปลอดภัยที่ไม่มีอยู่จริง. เรียกใช้เมื่อ 30 เมษายน 2566 จาก https://www.cydcenter.com
สมพร รุ่งเรืองกลกิจ และคณะ. (2564). การเรียนรู้ผ่านประสบการณ์: พื้นที่ปลอดภัยในการเรียนรู้. วารสารวิชาการทางการศึกษา, 34(1), 45-61.
สำนักข่าวอิศรา. (2564). สถิติการกลั่นแกล้งรังแกในโรงเรียนไทย. กรุงเทพมหานคร: สำนักข่าวอิศรา.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2562). แผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2560-2579. กรุงเทพมหานคร: กระทรวงศึกษาธิการ.
Mentalmateservice. (2024). จิตวิทยาเชิงบวก คืออะไร? (Positive Psychology). เรียกใช้เมื่อ 4 พฤษภาคม 2568 จาก https://mentalmateservice.com/what-is-positive-psychology
Dark Spirit. (2563). พื้นที่ปลอดภัย ความมั่นคงทางใจ : กุญแจสำคัญของ -> TEAM. เรียกใช้เมื่อ 30 เมษายน 2566 จาก https://shorturl.asia/4tg8h/
Thailand Institute of Justice. (2018). กระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท์คืออะไร. เรียกใช้เมื่อ 22 ธันวาคม 2567 จาก https://knowledge.tijthailand.org/th/infographic/detail/what-is-rj-20-yrs-info
American Psychological Association. (2021). Bullying: What we know based on 40 years of research. Retrieved July 20, 2023, from https://www.apa.org
Bandura, A. (1977). Social learning theory. Ohio: Prentice-Hall.
CASEL. (2020). Social and Emotional Learning (SEL) Framework. Retrieved July 20, 2023, from https://casel.org
Edmondson, A. (1999). Psychological safety and learning behavior in work teams. Administrative Science Quarterly, 44(2), 350-383.
Olivia G. (2025). Bronfenbrenner’s Ecological Systems Theory. Retrieved May 10, 2025, from https://www.simplypsychology.org/bronfenbrenner.html
Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we know and what we can do. new jersey: Blackwell Publishing.
Rigby, K. (2003). Consequences of bullying in schools. Canadian Journal of Psychiatry, 48(9), 583-590.
Smith, P. K. & Sharp, S. (1994). School Bullying: Insights and Perspectives. London: Routledge.
UNESCO. (2020). Global status report on school violence and bullying. Retrieved July 6, 2023, from https://www.unesco.org
