พลวัตความเชื่อและพิธีกรรมของประเพณีบุญสารทเดือนสิบ วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร จังหวัดนครศรีธรรมราช

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพลวัตความเชื่อและพิธีกรรมของประเพณีบุญสารทเดือนสิบ
วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร จังหวัดนครศรีธรรมราช ศึกษาใน 4 ประเด็น คือ หมฺรับ ขนมเดือนสิบ ความเชื่อเรื่องเปรต และการบังสุกุลบรรพบุรุษ การศึกษาแบ่งออกเป็น 3 ยุค คือ 1) ยุคชุมชนรวมญาติทำบุญเดือนสิบ 2) ยุคชุมชนรวมญาติเที่ยวงานวัดพระธาตุ และ 3) ยุควัฒนธรรมและประเพณีสร้างสรรค์ วิธีการศึกษาใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ผลการวิจัยพบว่า ยุคที่ 1 การจัดหมฺรับและทำขนมเดือนสิบใส่หมฺรับ ตั้งเปรตที่บ้านบิดามารดาหรือญาติผู้ใหญ่ ยกหมฺรับและฉลองหมฺรับ ความเชื่อเรื่องเปรตมีการตั้งเปรตและชิงเปรต และบังสุกุลบรรพบุรุษ ยุคที่ 2 การจัดหมฺรับที่บ้านบิดามารดาหรือญาติผู้ใหญ่และยกหมฺรับ พัฒนาต่อยอดเป็นการฟื้นฟูหมฺรับ ประกวดหมฺรับ ฉลองหมฺรับและยกหมฺรับทำบุญ ขนมเดือนสิบใส่หมฺรับ ตั้งเปรต และเป็นสินค้าทางวัฒนธรรม ความเชื่อเรื่องเปรตพัฒนาต่อยอดเป็นการเล่าเรื่องเปรตในไตรภูมิ นำคนแต่งเปรตร่วมขบวนแห่หมฺรับ และบังสุกุลบรรพบุรุษ และยุคที่ 3 การจัดหมฺรับแต่ละตระกูลจัดหมฺรับที่บ้านของตนและยกหมฺรับ พัฒนาต่อยอดเป็นหมฺรับขนาดใหญ่ มีขบวนแห่หมฺรับและประกวดหมฺรับชิงถ้วยพระราชทาน ขนมเดือนสิบใส่หมฺรับ ตั้งเปรต และเป็นสินค้าทางวัฒนธรรม และความเชื่อเรื่องเปรต พัฒนาต่อยอดผลิตสร้างหุ่นเปรต การ์ตูนเปรตร่วมขบวนแห่หมฺรับแห่หุ่นเปรต ประกวดหุ่นเปรต และจัดนิทรรศการหุ่นเปรต และการบังสุกุลบรรพบุรุษ ข้อเสนอแนะจากการวิจัย คือ หน่วยงานราชการและเอกชนควรอนุรักษ์ความเชื่อและคุณค่าของหมฺรับที่นำไปแห่และประกวดในประเพณีบุญสารทเดือนสิบ