การพัฒนาผลิตภัณฑ์น้ำพริกผ่านกระบวนการการมีส่วนร่วมของชุมชน ในตำบลบางพึ่ง อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสภาพปัญหาและกระบวนการผลิตน้ำพริกของชุมชนในตำบลบางพึ่ง อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี และ 2) เพื่อค้นหาแนวทางพัฒนาผลิตภัณฑ์น้ำพริกผ่านกระบวนการการมีส่วนร่วมของชุมชนในตำบลบางพึ่ง อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี โดยใช้กระบวนการวิจัยแบบผสมผสาน โดยการวิจัยเชิงปริมาณใช้เครื่องมือเป็นแบบสอบถาม กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้บริโภคจำนวน 30 คน ใช้วิธีการสุ่มแบบเจาะจง การวิจัยเชิงคุณภาพใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง และแบบสนทนากลุ่ม โดยผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 15 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหาและการวิเคราะห์สถิติเชิงพรรณนา โดยการวิเคราะห์ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนบางพึ่งมีพื้นที่ติดกับแม่น้ำบางขามซึ่งเป็นสายน้ำแห่งวิถีชีวิตของคนในชุมชนนับจากอดีตที่ผ่านมา ชุมชนมีอาชีพเลี้ยงปลาในกระชังโดยเฉพาะปลาทับทิม ชาวบ้านบริโภคน้ำพริกเป็นหนึ่งในเมนูอาหารประจำบ้านโดยได้รับการถ่ายทอดสูตรการทำน้ำพริกโดยคนในครอบครัวจากรุ่นสู่รุ่น ชาวบ้านส่วนใหญ่นิยมทำน้ำพริกโดยการผัด มุ่งเน้นที่รสชาติที่อร่อยกลมกล่อม วัตถุดิบที่มีคุณภาพ และความสะอาด ผลการศึกษาแนวทางการพัฒนาผลิตภัณฑ์น้ำพริกผ่านกระบวนการการมีส่วนร่วม พบว่า ชุมชนร่วมกันลงความเห็นในการพัฒนาน้ำพริก 2 ตำรับ และผู้บริโภคมีความพึงพอใจโดยรวมต่อผลิตภัณฑ์น้ำพริกปลาทับทิมในระดับมาก (ค่าเฉลี่ย 4.07) และผลิตภัณฑ์ผงปลาปรุงรสโรยข้าวเสริมแคลเซียมในระดับมากที่สุด (ค่าเฉลี่ย 4.30) ผลการวิเคราะห์คุณค่าทางโภชนาการของผลิตภัณฑ์น้ำพริกทั้ง 2 ตำรับ พบว่า มีคุณค่าทางโภชนาการและตอบสนองต่อความต้องการผู้บริโภค 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มที่นิยมน้ำพริกแบบดั้งเดิม และกลุ่มต้องการความทันสมัยและใส่ใจสุขภาพ