บทเพลงกล่อมเด็กในวิถีชุมชนโหนด-นา-เล: ภาพสะท้อนทางมานุษยวิทยาดนตรี

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาทำนองเพลง และสำเนียงเพลง ของบทเพลงกล่อมเด็กลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาในวิถีชุมชนโหนด-นา-เล ผู้วิจัยทำการเก็บข้อมูลได้ทั้งหมด 72 เพลง จากพ่อเพลงแม่เพลง จำนวน 20 คน ผลการศึกษาได้ ดังนี้ 1) ลักษณะของทำนอง มีความเรียบง่าย การเคลื่อนที่ของทำนองเป็นคู่ 2 คู่ 3 และคู่ 4ในกลุ่มโน้ตจำนวน 3 - 4 เสียง ความสัมพันธ์ระหว่างคำร้องกับทำนองเป็นแบบ Melismatic 2) วลีเพลงสามารถยืดหยุ่นได้ 3) อัตราความเร็วอยู่ระหว่างตัวดำเท่ากับ 50 - 55 bmp. และ 4) หน่วยย่อยของจังหวะ ในหนึ่งเพลงมีหน่วยย่อยจำนวน 1 - 2 หน่วยย่อย ซึ่งสอดรับกับอัตราความเร็ว คือ หากอัตราความเร็วเพิ่มหน่วยย่อยของจังหวะจะเร็วขึ้นด้วย ผลการวิเคราะห์ได้พบกลุ่มเสียงที่ทำให้เกิดสำเนียงเพลงประกอบด้วยเสียงโน้ต 3 เสียง มีระยะห่างของโน้ตตัวที่ 1 ไปหาโน้ตตัวที่ 2 เป็น 1 เสียงครึ่ง และเสียงโน้ตตัวที่ 2 ไปหาโน้ตตัวที่ 3 เป็น 1 เสียง ผู้วิจัยจึงนิยามชื่อกลุ่มเสียงที่ พบว่า บันไดเสียงโหนด-นา-เล โอกาสและรูปแบบของเพลงกล่อมเด็กในวิถีชุมชนโหนด-นา-เล แบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่ ประเภทที่ 1 เพลงกล่อมเด็กแบบดั้งเดิม คือ เพลงที่ร้องต่อกันมาจากบรรพบุรุษและถ่ายทอดด้วยวิธีการแบบมุขปาฐะ และประเภทที่ 2 เพลงกล่อมเด็กที่ประพันธ์ขึ้นใหม่ คือ เพลงที่นำทำนองมาดัดแปลงและประพันธ์คำร้องใหม่เพื่อใช้ในโอกาสต่าง ๆ แม้เปลี่ยนแปลงเนื้อร้องและดัดแปลงทำนอง เพลงกล่อมเด็กประเภทที่ 2ก็ยังอยู่บันไดเสียงโหนด-นา-เลเช่นเดิม