การเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็กด้วยรูปแบบครอบครัวทดแทนระยะยาว: กรณีศึกษามูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็กด้วยรูปแบบครอบครัวทดแทนระยะยาวและการปฏิบัติหน้าที่ครอบครัวในการเลี้ยงดูเด็กของมูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูล มี 4 กลุ่ม คือ 1) ผู้อำนวยการหรือรองผู้อำนวยการ 2) นักสังคมสงเคราะห์หรือเจ้าหน้าที่การศึกษา 3) แม่ และ 4) เจ้าหน้าที่บ้านเยาวชนชาย จากหมู่บ้านเด็กโสสะ 5 แห่ง ได้แก่ บางปู หาดใหญ่ หนองคาย เชียงราย และภูเก็ต เลือกแบบเจาะจง รวมทั้งสิ้น 30 คน เครื่องมือวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง เก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสาร ทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง และการสัมภาษณ์เชิงลึกทางโทรศัพท์ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา ผลการศึกษาพบว่า 1) มูลนิธิเด็กโสสะฯ เลี้ยงดูเด็ก 2 รูปแบบ คือ ครอบครัวทดแทนระยะยาว เป็นการเลี้ยงดูภายใต้องค์ประกอบ “แม่ พี่น้อง บ้าน หมู่บ้าน” และการจัดบริการต่าง ๆ เพื่อสนับสนุนให้เด็กเติบโตภายใต้บรรยากาศและความรู้สึกเป็นครอบครัว และโครงการเสริมสร้างความเข้มแข็งให้แก่ครอบครัว ซึ่งสนับสนุนด้านอาชีพและความสัมพันธ์ในครอบครัว เพื่อลดการแยกเด็กออกจากครอบครัวในระยะยาว และ 2) มูลนิธิเด็กโสสะฯ ปฏิบัติหน้าที่ครอบครัวใน 4 ภารกิจหลัก ดังนี้ ภารกิจพื้นฐานในการดำรงชีวิต คือ การสนับสนุนปัจจัย 4 ภารกิจการให้ความรักความผูกพัน คือ การดูแลเด็กอย่างใกล้ชิด ภารกิจด้านการอบรมเลี้ยงดู คือ การเลี้ยงดูเด็กให้เติบโตสมวัย และภารกิจในยามวิกฤต คือ การแก้ปัญหาให้กับเด็ก ข้อเสนอแนะ คือ 1) ภาครัฐควรมีระบบคัดกรองและจัดบริการช่วยเหลือครอบครัวที่ประสบปัญหา เพื่อลดการแยกเด็กออกจากครอบครัว และ 2) ควรปรับสภาพแวดล้อมในสถานรองรับเด็กให้มีบรรยากาศครอบครัวและพัฒนาผู้เลี้ยงดูให้ทำหน้าที่ใกล้เคียงกับ “พ่อแม่” ให้มากที่สุด
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กรมกิจการเด็กและเยาวชน. (2565). แผนปฏิบัติการระดับชาติว่าด้วยการเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็ก ระยะที่ 1 (พ.ศ. 2565 - 2569). กรุงเทพมหานคร: องค์การยูนิเซฟ ประเทศไทย.
กรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว. (2565). สถานการณ์ครอบครัวไทย ประจำปี 2565. กรุงเทพมหานคร: กรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์.
คาสปาร์ พีค และคณะ. (2558). รายงานสถานการณ์ประชากรไทย พ.ศ. 2558 โฉมหน้าครอบครัวไทยยุคเกิดน้อย อายุยืน. กรุงเทพมหานคร: กองทุนประชากรแห่งสหประชาชาติประจำประเทศไทย และสำนักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.
ผกามาศ นันทจีวรวัฒน์. (2554). การศึกษาและพัฒนาการปฏิบัติหน้าของครอบครัวอย่างประสบความสำเร็จด้วยการให้คำปรึกษาครอบครัวโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน. ใน วิทยานิพนธ์การศึกษาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาจิตวิทยาการให้คำปรึกษา. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
ผู้เข้าร่วมวิจัยคนที่ 1. (24 เม.ย. 2566). การเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็กด้วยรูปแบบครอบครัวทดแทนระยะยาว: กรณีศึกษามูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์. (มาดี ลิ่มสกุล, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้เข้าร่วมวิจัยคนที่ 10. (16 พ.ค. 2566). การเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็กด้วยรูปแบบครอบครัวทดแทนระยะยาว: กรณีศึกษามูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์. (มาดี ลิ่มสกุล, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้เข้าร่วมวิจัยคนที่ 11. (16 พ.ค. 2566). การเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็กด้วยรูปแบบครอบครัวทดแทนระยะยาว: กรณีศึกษามูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์. (มาดี ลิ่มสกุล, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้เข้าร่วมวิจัยคนที่ 15. (19 พ.ค. 2566). การเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็กด้วยรูปแบบครอบครัวทดแทนระยะยาว: กรณีศึกษามูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์. (มาดี ลิ่มสกุล, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้เข้าร่วมวิจัยคนที่ 2. (24 เม.ย. 2566). การเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็กด้วยรูปแบบครอบครัวทดแทนระยะยาว: กรณีศึกษามูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์. (มาดี ลิ่มสกุล, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้เข้าร่วมวิจัยคนที่ 22. (7 ก.ย. 2566). การเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็กด้วยรูปแบบครอบครัวทดแทนระยะยาว: กรณีศึกษามูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์. (มาดี ลิ่มสกุล, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้เข้าร่วมวิจัยคนที่ 24. (13 ก.ย. 2566). การเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็กด้วยรูปแบบครอบครัวทดแทนระยะยาว: กรณีศึกษามูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์. (มาดี ลิ่มสกุล, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้เข้าร่วมวิจัยคนที่ 3. (29 เม.ย. 2566). การเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็กด้วยรูปแบบครอบครัวทดแทนระยะยาว: กรณีศึกษามูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์. (มาดี ลิ่มสกุล, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้เข้าร่วมวิจัยคนที่ 4. (11 พ.ค. 2566). การเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็กด้วยรูปแบบครอบครัวทดแทนระยะยาว: กรณีศึกษามูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์. (มาดี ลิ่มสกุล, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้เข้าร่วมวิจัยคนที่ 5. (12 พ.ค. 2566). การเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็กด้วยรูปแบบครอบครัวทดแทนระยะยาว: กรณีศึกษามูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์. (มาดี ลิ่มสกุล, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้เข้าร่วมวิจัยคนที่ 6. (15 พ.ค. 2566). การเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็กด้วยรูปแบบครอบครัวทดแทนระยะยาว: กรณีศึกษามูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์. (มาดี ลิ่มสกุล, ผู้สัมภาษณ์)
ผู้เข้าร่วมวิจัยคนที่ 8. (15 พ.ค. 2566). การเลี้ยงดูทดแทนสำหรับเด็กด้วยรูปแบบครอบครัวทดแทนระยะยาว: กรณีศึกษามูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์. (มาดี ลิ่มสกุล, ผู้สัมภาษณ์)
พรรณทิพย์ ศิริวรรณบุศย์. (2540). จิตวิทยาครอบครัว. (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
พระราชบัญญัติคุ้มครองเด็ก. (2546). ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 130 ตอนที่ 8 หน้า 1-17 (24 มกราคม 2546).
มูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศไทย. (2567). รายงานประจำปี 2567. สมุทรปราการ: มูลนิธิเด็กโสสะแห่งประเทศในพระบรมราชินูปถัมภ์.
เมธิรา ไกรนที และคณะ. (2563). จากบทความเรื่อง ครอบครัว: สถาบันหลักทางสังคมกับบทบาทการพัฒนามนุษย์แบบองค์รวม. วารสารปาริชาติ, 33(1), 1-16.
รุ่งรัตน์ สุขะเดชะ. (2563). การอบรมเลี้ยงดูของครอบครัวไทย: ทบทวนวรรณกรรมแบบบูรณาการอย่างเป็นระบบ. วารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพ, 43(1), 1-9.
วิลาวัณย์ สายสุวรรณ และคณะ. (2563). ความสัมพันธ์ระหว่างการทำหน้าที่ของครอบครัว ความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มหรือสังคม และการรับรู้ความเครียด กับความแข็งแกร่งในชีวิตของวัยรุ่น กลุ่มด้อยโอกาสไทยในจังหวัดหนึ่งในภาคเหนือ. วารสารการพยาบาลจิตเวชและสุขภาพจิต, 34(1), 61-85.
อุมาพร ตรังคสมบัติ. (2544). จิตบำบัดและการให้คำปรึกษาครอบครัว. (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพมหานคร: ซันต้าการพิมพ์.
Bowlby, J. (1988). A Secure Base: Parent-Child Attachment and Healthy Human Development. New York: Basic Book.
Bronfenbrenner, U. (1979). The Ecology of Human Development. The United States of America: Massachusetts: Harvard University Press.
Hong, Y. et al. (2011). Care arrangements of AIDS orphans and their relationship with children’s psychosocial well-being in rural China. Health Policy & Planning, 26(2), 115-123.
Jianu, C. et al. (2022). Alternative Care in child protection-foster care. ARS Medica Tomitana, 4(28), 171-175.
Murdock, G. P. (1949). Social Structure. New York: Macmillan Company.
Persons, T. & Bales, R. (1955). Family, Socialization, and Interaction Process. New York: The Free Press.
United Nations. (2010). Guidelines for the alternative care of children. Retrieved October 5, 2017, from https://digitallibrary.un.org/record/673583
