วิถีวัฒนธรรมชาวเพลงบอกสู่การสร้างแผนที่มรดกวัฒนธรรม

บทคัดย่อ

บทความวิจัยฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาวิถีวัฒนธรรมเพลงบอกของลุ่มน้ำปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช และ 2) สร้างแผนที่วัฒนธรรมชาวเพลงบอกของลุ่มน้ำปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช โดยใช้ระเบียบการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลจากผู้ให้ข้อมูลหลัก 4 กลุ่ม คือ 1) ผู้ที่มีองค์ความรู้เกี่ยวกับเพลงบอก 2) ศิลปินเพลงบอก 3) ภาครัฐ ภาคเอกชน และ 4) ผู้เข้าชมการแสดงเพลงบอก รวม 25 คน ใช้วิธีการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง พิจารณาคัดเลือกผู้ให้ข้อมูลหลักตามคุณสมบัติ โดยใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึก แบบบันทึกสนทนากลุ่ม และแบบสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วมในพื้นที่ลุ่มน้ำปากพนัง กับการรวบข้อมูลจากเอกสารที่เกี่ยวข้อง เพื่อจัดทำแผนที่วัฒนธรรมโดยใช้กระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนและทีมวิจัยในการระบุ รวบรวมยืนยันข้อมูลมรดกวัฒนธรรม ก่อนนำเข้าสู่ระบบแผนที่วัฒนธรรมประเทศไทย และนําเสนอในเชิงการพรรณนา ผลการวิจัย พบว่า วิถีวัฒนธรรมเพลงบอกเป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านที่สืบทอดกันมายาวนานในพื้นที่ลุ่มน้ำปากพนัง ประกอบด้วย 4 อำเภอ ได้แก่ อำเภอปากพนัง อำเภอเชียรใหญ่ อำเภอหัวไทร และอำเภอเฉลิมพระเกียรติ โดยรวบรวมข้อมูลด้านประวัติศาสตร์ ตำนาน เรื่องเล่า ศิลปินเพลงบอก 4 กลุ่ม คือ 1) ชาวเพลงบอกรุ่นปราชญ์ 2) ชาวเพลงบอกรุ่นผู้เชี่ยวชาญ 3) ชาวเพลงบอกรุ่นผู้รู้ และ 4) ชาวเพลงบอกรุ่นเยาวชน และพื้นที่ทางวัฒนธรรม รวม 46 รายการ คือ อนุสรณ์สถานทางวัฒนธรรม จำนวน 1 รายการ ศิลปะการแสดงพื้นบ้านชาวเพลงบอกลุ่มน้ำปากพนัง จำนวน 32 รายการ และพื้นที่ทางวัฒนธรรม จำนวน 13 รายการ สู่การสร้างแผนที่วัฒนธรรมให้เป็นระบบเห็นภาพรวมแผนที่มรดกวัฒนธรรมชาวเพลงบอกของลุ่มน้ำปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช และสามารถนำไปใช้ประโยชน์กับชุมชนต่อไป