การประยุกต์ใช้กิจกรรมในการเสริมสร้างคุณธรรมสัมมาวาจา สำหรับนักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาตอนต้นในเขตจังหวัดสมุทรสาคร
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อสังเคราะห์คุณธรรมสัมมาวาจาในคัมภีร์พระพุทธศาสนา 2) เพื่อพัฒนากิจกรรมในการเสริมสร้างคุณธรรมสัมมาวาจาสำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น และ 3) เพื่อประยุกต์ใช้กิจกรรมในการเสริมสร้างคุณธรรมสัมมาวาจาในกลุ่มเป้าหมายโดยตรง ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพร่วมกับวิจัยเชิงปฏิบัติการ เก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสารหลักในพระพุทธศาสนา การสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ การสังเกตพฤติกรรม และการสะท้อนผลของนักเรียนที่เข้าร่วมกิจกรรม ผลการวิจัยพบว่า หลักสัมมาวาจา ประกอบด้วย องค์ธรรม 4 ประการ ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อ ซึ่งสัมพันธ์กับหลักวาจาสุภาษิต คือ การกล่าววาจาถูกกาล กล่าวความจริง กล่าวด้วยอ่อนโยน กล่าวเพื่อประโยชน์ และกล่าวด้วยเมตตา สัมมาวาจายังเชื่อมโยงกับหลักพรหมวิหาร 4 สังคหวัตถุ 4 และศีล 5 ชุดกิจกรรมที่พัฒนาขึ้น จำนวน 5 กิจกรรม ได้แก่ 1) THINK ก่อนพูด 2) บทบาทสมมุติ 3) พูดสร้างกำลังใจ 4) เสวนากับบุคคลต้นแบบ และ
5) กิจกรรม “1 วันพูดดี” ซึ่งมีแนวคิดมาจากหลักธรรมผสมผสานกับกระบวนการเรียนรู้เชิงจิตวิทยา และออกแบบให้เหมาะสมกับวัยมัธยมศึกษาตอนต้นเป็นอย่างดี และนำไปขยายผลการประยุกต์ใช้กิจกรรมส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเชิงบวกในนักเรียน ทั้งด้านความรู้ เจตคติ พฤติกรรม ความสัมพันธ์ และแรงจูงใจ โดยเฉพาะด้านพฤติกรรม นักเรียนมีความสามารถในการควบคุมวาจาและใช้คำพูดอย่างสร้างสรรค์มากขึ้น องค์ความรู้ใหม่ที่ได้ ได้แก่ SPIRAL โมเดล ประกอบด้วย 1) การสังเคราะห์หลักสัมมาวาจาและวาจาสุภาษิตจากพระพุทธศาสนา 2) การเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมผ่านกิจกรรมฝึกวินัยทางวาจา 3) การสะท้อนตนเพื่อพัฒนาเจตนาทางวาจาอย่างมีจริยธรรม 4) การนำกิจกรรมไปใช้ในชีวิตจริงเพื่อเชื่อมโยงห้องเรียนกับพฤติกรรม และ 5) การปรับเจตคติและหล่อหลอมพฤติกรรมสัมมาวาจา
Article Details
เอกสารอ้างอิง
ธนัชกร กีรติเสถียร. (2550). “ศึกษาการใช้วาจาเพื่อการสร้างสรรค์ในพระพุทธศาสนาเถรวาท”. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
นพวรรณ ทองย้อย. (2562). “รูปแบบการมีส่วนร่วมในการส่งเสริมการรักษาศีล 5 สำหรับสถานศึกษา ระดับประถมศึกษา”. วารสารครุศาสตร์ปริทรรศน์, 6(1), 208-217.
นิพนธ์ หลักทรัพย์. (2558). “รูปแบบการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียนโดยใช้หลักไตรสิกขาในสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา”. วารสารบริหารการศึกษาบัวบัณฑิต มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี, 15(ฉบับพิเศษ), 217-226.
พระครูปลัดอดิศักดิ์ วชิรปญฺโญ. (2566). “การพัฒนารูปแบบการขับเคลื่อนโครงการชุมชนรักษาศีล 5”. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 11(1), 381-390.
พระครูสุชัยพัชรมงคล. (2564). “การพัฒนาศักยภาพของเยาวนในจังหวัดเพชรบูรณ์ด้วยหลักพุทธธรรม”. ใน ดุษฎีนิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขารัฐประศาสนศาสตร์. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระมหาไพรัช โชติรตโน (เชื้อแก้ว). (2548). “มโนทัศน์เรื่องวาจาในพระพุทธศาสนา: การศึกษาเชิงวิเคราะห์”. ใน วิทยานิพนธ์ศาสนศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพุทธศาสนาและปรัชญา. มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย.
พระมหาศรีสุพรณ์ อตฺตทีโป (คำนนท์). (2549). “การประยุกต์ใช้วาจาสุภาษิตที่ปรากฏในคัมภีร์ขุททกนิกายเพื่อการเผยแผ่พระพุทธศาสนา”. ใน วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาธรรมนิเทศ. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระมหาสุรวุฒิ จนฺทธมฺโม (แสงมะโน). (2548). “การศึกษาเรื่องสัมมาวาจาในพุทธปรัชญาเถรวาท”. ใน วิทยานิพนธ์ศาสนศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพุทธศาสนาและปรัชญา. มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย.
พินิตย์ พิมพาเรือ. (2567). “ภาษาไทยการพัฒนากิจกรรมส่งเสริมการรักษาศีล 5 ของนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษา โรงเรียนวัดประชุมราษฎร์ อำเภอลำลูกกา จังหวัดปทุมธานี”. ใน ดุษฎีนิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
ภัทรพล หมดมลทิน. (2559). “การพัฒนาเยาวชนตามแนวทางพระพุทธศาสนา”. วารสารพุทธจิตวิทยา, 1(1), 13-22.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกฉบับภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2563). แนวทางการดำเนินการป้องกัน “การบูลลีในสถานศึกษา”. กรุงเทพมหานคร: กระทรวงศึกษาธิการ.
