การพัฒนารูปแบบพุทธวิธีการป้องกันการกระทำผิดซ้ำ ของผู้ต้องขังเรือนจำจังหวัดสมุทรสาคร

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) พัฒนากลไกการป้องกันการกระทำผิดซ้ำ 2) บูรณาการหลักพุทธธรรมในการฟื้นฟูผู้ต้องขัง และ 3) ถอดบทเรียนจากกระบวนการบูรณาการดังกล่าว ใช้ระเบียบวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research: PAR) ผ่านการสัมภาษณ์ สนทนากลุ่ม และกิจกรรมเชิงปฏิบัติร่วมกับผู้ต้องขัง ครอบครัว ชุมชน และเจ้าหน้าที่ ผลการวิจัยพบว่า การพัฒนากลไกการป้องกันการกระทำผิดซ้ำ ต้องอาศัยการวิเคราะห์บริบทอย่างรอบด้าน ปัญหาการทำผิดซ้ำเชื่อมโยงกับความเปราะบางทางจิตใจ เศรษฐกิจ ครอบครัว และการขาดพลังภายใน ส่งผลให้ผู้ต้องขังขาดความพร้อมกลับคืนสู่สังคมถือเป็นกระบวนการฟื้นฟูมนุษย์ที่สร้างโอกาสให้เริ่มต้นใหม่อย่างยั่งยืน กลไกที่พัฒนาขึ้นจึงเป็นรูปแบบองค์รวม ครอบคลุม 5 มิติ ได้แก่ จิตใจ ทักษะชีวิต อาชีพ ครอบครัว และชุมชน การบูรณาการหลักพุทธธรรมกับกระบวนการฟื้นฟูผู้ต้องขังเรือนจำจังหวัดสมุทรสาคร เป็นหัวใจสำคัญที่ช่วยสร้างการเปลี่ยนแปลงจากภายในจิตใจของผู้ต้องขังอย่างแท้จริง โดยมีหลักพุทธธรรมเป็นแกนกลาง เช่น อริยสัจ 4 ศีล 5 พรหมวิหาร 4 อิทธิบาท 4 และสัปปุริสธรรม 7 เพื่อเสริมสร้างสำนึก รู้คิด และพลังใจการดำเนินงานผ่านกิจกรรมเวิร์กช็อป การฝึกสมาธิ สติปัฏฐาน วงสนทนา และการเชื่อมโยงครอบครัว - ชุมชน ทำให้ผู้ต้องขังเกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างลึกซึ้ง รู้เท่าทันตนเอง ลดแรงขับจากอารมณ์และความเคยชิน พร้อมกลับคืนสู่สังคมอย่างมีศักดิ์ศรีการถอดบทเรียนได้นำไปสู่การสังเคราะห์ “โมเดลสัจจปัญญา” นวัตกรรมทางสังคมเชิงพุทธที่บูรณาการสัจจะและปัญญาเป็นกลไกการฟื้นฟูผู้ต้องขังอย่างยั่งยืน ขยายผลสู่ครอบครัวและชุมชน ผู้ต้องขังเกิดการเปลี่ยนแปลงจากภายใน มีสำนึก รู้ผิด รู้คิด รู้ทำ ลดการกระทำผิดซ้ำ และสร้างโอกาสใหม่ในการเริ่มต้นชีวิต