ความสำคัญและผลกระทบที่เกิดขึ้นภายใต้การกลายเป็นสินค้าทางวัฒนธรรมของพระธาตุพนม

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสำคัญและผลกระทบที่เกิดขึ้นภายใต้การกลายเป็นสินค้าทางวัฒนธรรมของพระธาตุพนม การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูลประกอบด้วย ผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 45 คน แบ่งออกเป็น 4 กลุ่มหลัก คือ กลุ่มผู้นำชุมชน กลุ่มองค์กรภายนอก กลุ่มผู้ประกอบการสินค้าวัฒนธรรมในพื้นที่ และกลุ่มนักท่องเที่ยว โดยใช้เทคนิคการสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง ร่วมกับการสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วม พื้นที่วิจัย คือ วัดพระธาตุพนม อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม และบริเวณพื้นที่ใกล้เคียงกับวัด ผลการวิจัยพบว่า การกลายเป็นสินค้าทางวัฒนธรรมของพระธาตุพนมได้มีความสำคัญและส่งผลกระทบ ดังนี้ 1) เป็นพื้นที่สำคัญในการส่งเสริมระบบศีลธรรมทางพระพุทธศาสนาให้กับนักท่องเที่ยว 2) เป็นพื้นที่ในการจัดระเบียบทางสังคมเพื่อสร้างความเป็นหนึ่งเดียวกันให้กับผู้คนที่เข้ามามีส่วนร่วมในงานนมัสการพระธาตุพนม 3) เป็นพื้นที่ในการสร้างพื้นที่ทางสังคมให้กับเจ้าของวัฒนธรรม 4) เป็นพื้นที่วัฒนธรรมมีความเป็นสากลจากการรณรงค์ให้มีการเสนอให้พระธาตุพนมเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรม 5) เป็นพื้นที่ในการส่งเสริมเศรษฐกิจชุมชนและการค้าชายแดนไทย-ลาว 6) เป็นพื้นที่ครอบงำเชิงสัญลักษณ์ของผู้คนที่มานมัสการพระธาตุพนม7) เป็นพื้นที่ของวัฒนธรรมลูกผสมที่บิดเบือนพระธาตุพนมอันเป็นความเชื่อในพุทธศาสนามาให้เป็นพระธาตุแห่งความรักโดยเชื่อมโยงกับค่านิยมในวันวาเลนไทน์ของชาวตะวันตก 8) เป็นพื้นที่ในการช่วงชิงพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ระหว่างผู้ที่มีความเชื่อเรื่อง ผี พราหมณ์ พุทธ และ 9) มีการลดทอนคุณค่าของวัฒนธรรม