วีรกรรมชาวบ้านบางระจัน: ประวัติศาสตร์ วรรณกรรม และอุดมการณ์

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งพิจารณาประวัติศาสตร์และวรรณกรรมในฐานะที่เป็นเรื่องเล่า โดยศึกษาวิเคราะห์เรื่องเล่าเกี่ยวกับวีรกรรมชาวบ้านบางระจันดังที่ปรากฏอยู่ในหน้าประวัติศาสตร์ไทยช่วงก่อนการเสียกรุงศรีอยุธยาแก่พม่าครั้งที่สอง และวรรณกรรม บางระจัน ของ “ไม้ เมืองเดิม”
แนวคิดเกี่ยวกับศาสตร์แห่งการเล่าเรื่องและแนวคิดเกี่ยวกับอุดมการณ์ที่ใช้ในการศึกษาเรื่องเล่าดังกล่าว ทำให้พบความสัมพันธ์เชิงอำนาจที่แฝงอยู่เบื้องหลังการบันทึกวีรกรรมของชาวบ้านบางระจันเป็นลายลักษณ์อักษรในหนังสือประวัติศาสตร์และวรรณกรรม
ซึ่งเป็นที่รู้จักกันดี การศึกษาพบว่ามีปฏิบัติการของอุดมการณ์รักชาติที่มุ่งหลอมรวมความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันของคนในชาติแฝงเร้นอยู่ในเรื่องเล่าอย่างเข้มข้น ทั้งนี้ การนำเรื่องเล่าเกี่ยวกับวีรกรรมของชาวบ้านบางระจันมาเผยแพร่ผ่านสื่อตลอดหลายปีที่ผ่านมาทั้งในหนังสือแบบเรียนประวัติศาสตร์ไทยและสื่อสมัยใหม่ต่างๆ นับเป็นการบ่มเพาะ ผลิตซ้ำ และตอกย้ำอุดมการณ์รักชาติให้ยั่งยืนต่อไปในสังคมไทย