ภาวะผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษาตามแนวพุทธกิจ

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่อง ภาวะผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษาตามแนวพุทธกิจ มีวัตถุประสงค์เพื่อการวิจัย ดังนี้  1) เพื่อศึกษาภาวะผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษาตามแนวพุทธกิจ และ 2) เพื่อตรวจสอบและยืนยันภาวะผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษาตามแนวพุทธกิจ  การวิจัยในครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (qualitative research)  ซึ่งผู้วิจัยได้ออกแบบการวิจัยโดยมีขั้นตอนการวิจัย จำนวน 3 ขั้นตอน ดังนี้ ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะผู้นำ ภาวะผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษา และพุทธกิจ 45 พรรษา สถิติที่ใช้ได้แก่การสังเคราะห์เนื้อหา ขั้นตอนที่ 2 การศึกษาภาวะผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษาตามแนวพุทธกิจ ผู้ให้ข้อมูลได้แก่ผู้ทรงคุณวุฒิ 19 คน/รูป เครื่องมือที่ใช้คือแบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง สถิติที่ใช้การสังเคราะห์เนื้อหา และขั้นตอนที่ 3 การตรวจสอบและยืนยันภาวะผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษาตามแนวพุทธกิจ ผู้ให้ข้อมูลได้แก่ผู้ทรงคุณวุฒิ 19 คน/รูป เครื่องมือที่ใช้คือแบบสำรวจความคิดเห็น สถิติที่ใช้ ความถี่ และร้อยละ

            ผลการวิจัยพบว่า

1. ภาวะผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษาตามแนวพุทธกิจ จากการศึกษาภาวะผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษาตามแนวพุทธกิจ ค้นพบภาวะผู้นำของพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้า ดังนี้คือ 1) ทฤษฎีคุณลักษณะภาวะผู้นำมี 2 แบบ ประกอบด้วย ทฤษฎีมหาบุรุษ และ ผู้นำที่มีพลังวิเศษ 2) ทฤษฎีพฤติกรรมผู้นำมี 11 แบบ ประกอบด้วย ภาวะผู้นำแบบอัตถนิยมหรืออัตตา ภาวะผู้นำแบบประชาธิปไตย ภาวะผู้นำแบบตามสบายหรือเสรีนิยม ภาวะผู้นำแบบใช้อำนาจ ภาวะผู้นำแบบใช้อำนาจเชิงเมตตา ภาวะผู้นำแบบปรึกษาหารือ ภาวะผู้นำแบบมีส่วนร่วม ภาวะผู้นำแบบมุ่งงาน ผู้นำแบบมุ่งคน ภาวะผู้นำแบบทางสายกลาง และภาวะผู้นำแบบทำงานเป็นทีม 3) ทฤษฎีตามสถานการณ์มี 4 แบบ ประกอบด้วย ภาวะผู้นำแบบบอกทุกอย่าง ภาวะผู้นำแบบเน้นการทำงานแบบมีส่วนร่วม ภาวะผู้นำแบบมอบหมายงานให้ทำ และ ภาวะผู้นำแบบขายความคิด 4) ทฤษฎีความเป็นผู้นำเชิงปฏิรูปมี 13 แบบ ประกอบด้วย ภาวะผู้นำการแลกเปลี่ยน ภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลง ภาวะผู้นำแบบจิตวิญญาณ ภาวะผู้นำแบบเหนือชั้น ภาวะผู้นำเหนือผู้นำ ภาวะผู้นำเชิงจริยธรรม ภาวะผู้นำเชิงนวัตกรรม ภาวะผู้นำในศตวรรษที่ 21 ภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ ภาวะผู้นำแบบเชิงพุทธ ภาวะผู้นำเชิงวิสัยทัศน์ ภาวะผู้นำแบบบารมี ภาวะผู้นำในตนเอง
   
   1. การตรวจสอบและยืนยันภาวะผู้นำของผู้บริหารสถานศึกษาตามแนวพุทธกิจ พบว่า ถูกต้อง เหมาะสม เป็นไปได้ และใช้ประโยชน์ได้
   
   

               ข้อค้นพบคุณลักษณะภาวะผู้นำที่ไม่มีในทฤษฎี คือ คุณลักษณะแบบวางเฉย พระพุทธเจ้าเสด็จไปจำพรรษาที่ป่าปาลิไลยก์กับช้างปาลิไลยกะ เพราะทรงรำคาญพระภิกษุชาวเมืองโกสัมพีสองคณะพิพาทและแตกสามัคคีกัน  ต่อมาพระภิกษุทั้งสองฝ่ายยอมสามัคคีกันเพราะชาวบ้านไม่ยอมทำบุญใส่บาตรให้  และได้ส่งผู้แทนไปกราบทูลพระพุทธเจ้าเสด็จกลับเข้าเมือง