ศึกษาการบำเพ็ญบารมีและการบรรลุอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ ของพระพุทธเจ้าประเภทปัญญาธิกะ

บทคัดย่อ

               จากการวิจัยพบว่า บารมี หมายถึง ภาวะที่นำจิตไปสู่ความเต็มบริบูรณ์ คือ คุณความดีที่บำเพ็ญอย่างยิ่ง เพื่อบรรลุจุดหมายสูงสุด ซึ่งพระโพธิสัตว์ต้องบำเพ็ญให้ครบบริบูรณ์จึงจะบรรลุโพธิญาณ พระโพธิสัตว์มี 3 ประเภท คือ 1) ปัญญาธิกโพธิสัตว์ 2) สัทธาธิกโพธิสัตว์ 3) วิริยาธิกโพธิสัตว์ พระโพธิสัตว์พัฒนาจิตจากปุถุชนธรรมดาสู่ธรรมสโมธาน 8 ประการ จนได้รับพุทธพยากรณ์ เป็นพระนิยตโพธิสัตว์ ไม่อยู่ในฐานะ อภัพฐานะ 18 ประการ บำเพ็ญพุทธการกธรรมหรือบารมี 10 คือ ทาน ศีล เนกขัมมะ ปัญญา วิริยะ ขันติ สัจจะ อธิษฐาน เมตตา อุเบกขา ปัญญาธิกโพธิสัตว์นั้นต้องบำเพ็ญ บารมี อุปบารมี และปรมัตถบารมี พระพุทธเจ้าทุกพระองค์เป็นพระอรหัตผล มีคุณสมบัติเฉพาะ 13 ประการ และคุณลักษณะเฉพาะ 11 ประการ มีทศพลญาณ มีฉฬาสาธารณญาณ 6 มหาปุริสลักษณะ 32 อนุพยัญชนะ 80 และพระพุทธเจ้าต้องเป็นบุรุษเพศ ประสูติและตรัสรู้ที่ชมพูทวีปในตระกูลกษัตริย์หรือพราหมณ์เท่านั้น ปัญญาธิกพุทธเจ้ามีอินทรียธรรมเป็นตัวนำในการตรัสรู้ธรรมโดยใช้ปัญญามากกว่าศรัทธา ที่มาของพระพุทธเจ้าประเภทปัญญาธิกะปรากฏในชาดก เรื่องราวจาก 256 ชาดก จัดเป็นการบำเพ็ญปัญญาบารมี โดยมี มโหสถชาดก แสดงไว้อย่างเห็นชัดเป็นรูปธรรม พระพุทธเจ้าในอดีตที่มีรายละเอียดแสดงไว้มี 25 พระองค์ ระบุระยะเวลาบำเพ็ญบารมี  6 พระองค์ ปรากฏข้อมูลไว้ใน 2 ลักษณะคือ 1) แบบ 4 อสงไขยแสนกัป 2) แบบ 16 อสงไขยแสนกัป ส่วนพระพุทธเจ้าอีก 19 พระองค์ไม่ปรากฏระยะเวลาบำเพ็ญบารมี พบว่าปัญญาธิกพุทธเจ้ามี 3 พระองค์ คือ พระพุทธเจ้าโสภิตะ พระพุทธเจ้านารทะ และพระพุทธเจ้าโคตม แต่ไม่สามารถสรุปว่า มีเพียง 3 พระองค์เท่านั้น อายุขัยพระพุทธเจ้าไม่สามารถจัดเป็นเกณฑ์ เพื่อจำแนกประเภทพระพุทธเจ้าได้