การวิเคราะห์หน้าที่ของอาจารย์และศิษย์ในพุทธปรัชญาเถรวาท

บทคัดย่อ

               บทความวิจัยนี้ มีจุดประสงค์ คือ 1) เพื่อศึกษาหน้าที่ของอาจารย์ในพุทธปรัชญาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาหน้าที่ของศิษย์ในพุทธปรัชญาเถรวาท และ 3) เพื่อวิเคราะห์หน้าที่ของอาจารย์และศิษย์ในพุทธปรัชญาเถรวาท รูปแบบการวิจัยเป็นการวิจัยเชิงเอกสารและนำเสนอผลการวิจัยด้วยวิธีการพรรณนาเชิงวิเคราะห์

              ผลการวิจัยพบว่า

              หน้าที่ของอาจารย์และศิษย์ในพุทธปรัชญาเถรวาทโดยทั่วไปทั้งในความหมายของพระสงฆ์และฆราวาสนั้น อาจารย์นั้นมีหน้าที่สั่งสอนศิษย์ให้มีความรู้ทั้งทางโลกและทางธรรม มีความเป็นกัลยาณมิตรต่อศิษย์ อบรมสั่งสอนศิษย์ให้มีความรู้ด้านศิลปะวิทยาการต่าง ๆ ตามความรู้ความสามารถของศิษย์ที่จะขวนขวายได้ตามกำลังสติปัญญา ยกย่องเชิดชูศิษย์ และคอยช่วยเหลือเกื้อกูลศิษย์ ส่วนหน้าที่ของศิษย์โดยสรุปคือ ศึกษาด้วยความเคารพ เชื่อฟังอาจารย์ และอุปัฏฐากอาจารย์ ศิษย์ที่ดีในทางพระพุทธศาสนาต้องเป็นผู้ใฝ่รู้ หมั่นพัฒนาความรู้ตามคำสอนของอาจารย์ เคารพเชื่อฟังท่าน และคอยปรนนิบัติรับใช้ท่าน หน้าที่ของอาจารย์และศิษย์ในพุทธปรัชญาเถรวาทนั้นเป็นการกระทำหน้าที่ทั้งต่อตนเองและต่อสังคม หน้าที่ของตนเองคือการปฏิบัติตามกัลยาณมิตร ปรโตโฆสะ โยนิโสมนสิการ ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และกตัญญูกตเวทีอันเป็นหลักจริยศาสตร์แห่งพุทธปรัชญาเถรวาท เมื่อมีความเห็นถูกต้องและดำรงตนดีแล้วจึงจะสามารถปฏิบัติหน้าที่ต่อผู้อื่นที่เกี่ยวข้องคือวางตนได้เหมาะสมตามหลักปฏิสัมพันธ์ระหว่างบุคคลตามแนวทางพุทธปรัชญาเถรวาท ซึ่งให้ความสำคัญต่อการเอาใจใส่ต่อความถูกต้องดีงามอันเป็นค่านิยมของสังคมและศาสนา ความรู้สึกของผู้อื่น ความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และตอบแทนความดีของผู้อื่นที่ตนเกี่ยวข้องนั้น