การศึกษาเปรียบเทียบอนุพรต 5 ในปรัชญาเชนกับศีล 5 ในพุทธปรัชญาเถรวาท

บทคัดย่อ

          การวิจัยเรื่อง “การศึกษาเปรียบเทียบอนุพรต 5 ในปรัชญาเชนกับศีล 5 ในพุทธปรัชญาเถรวาท” มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาอนุพรต 5 ในปรัชญาเชน 2) เพื่อศึกษาศีล 5 ในพุทธปรัชญาเถรวาท 3) เพื่อศึกษาเปรียบเทียบอนุพรต 5 ในปรัชญาเชนกับศีล 5 ในพุทธปรัชญาเถรวาท เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาจากพระไตรปิฎก คัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา คัมภีร์ของศาสนาเชน เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องซึ่งวิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการเชิงพรรณนา
          ผลการวิจัยพบว่า
          อนุพรต 5 ข้อ ในปรัชญาเชนที่เป็นข้อปฏิบัติเบื้องต้นสำหรับศาสนิกของเชนในการเว้นสิ่งที่ไม่ดีไม่งาม มี 5 ประการ  คือ 1) อหิงสา เว้นจากการเบียดเบียน 2) สัตยะ เว้นจากการพูดเท็จ 3) อัสเตยะ เว้นจากการลักทรัพย์ 4) พรหมจริยะ เว้นจากกาม 5) อปริคครหะ เว้นจากความอยากได้ หลักมหาพรต 5 หรืออนุพรต 5 หรือปฏิญญา 5 ข้อนี้ ถ้าเป็นข้อปฏิบัติสำหรับนักบวชเรียกว่า มหาพรต 5 แต่สำหรับคฤหัสถ์ผู้ครองเรือนเรียกว่า อนุพรต 5 ซึ่งจะลดผ่อนในข้อที่ 4 คือ ลดผ่อนจากการประพฤติพรหมจรรย์ คือเว้นจากการเสพกาม ลดผ่อนลงมาเหลือแค่เว้นจากการประพฤติผิดในกามกับบุคคลอื่นที่ไม่ใช่ภรรยาหรือสามีของตน และเว้นจากการอยู่ร่วมกับโสเภณี
          ศีล 5 ข้อ ในพุทธปรัชญาเถรวาทที่เป็นข้อปฏิบัติเบื้องต้นของพุทธศาสนิกชนนั้น มี 5 ประการ  คือ 1) ปาณาติปาตา เวรมณี เจตนางดเว้นจากการฆ่าสัตว์ 2) อทินนาทานา เวรมณี เจตนางดเว้นจากการลักทรัพย์ 3) กาเมสุมิจฉาจารา เวรมณี เจตนางดเว้นจากการประพฤติผิดในกาม 4) มุสาวาทา เวรมณี เจตนางดเว้นจากการพูดเท็จ 5) สุราเมรยมัชชปมาทัฏฐานา เวรมณี เจตนางดเว้นจากการเสพของมึนเมา

          ปรัชญาเชนและพุทธปรัชญาเถรวาท เมื่อเปรียบเทียบกันแล้วจะเห็นได้ว่า อนุพรต 5 กับศีล 5 คือ อนุพรตข้อที่ 1 เว้นจากการเบียดเบียนกับศีลข้อที่ 1 มีความเหมือนกันคือเว้นจากการ ฆ่าสัตว์ อนุพรตข้อที่ 2 เว้นจากการพูดเท็จกับศีลข้อที่ 4 มีความเหมือนกันคือเว้นจากการพูดเท็จ อนุพรตข้อที่ 3 เว้นจากการลักทรัพย์กับศีลข้อที่ 2 มีความเหมือนกันคือเว้นจากการลักทรัพย์ อนุพรตข้อที่ 4 เว้นจากกามกับศีลข้อที่ 3 มีความเหมือนกันคือเว้นจากการประพฤติผิดในกาม อนุพรต ข้อที่ 5 เว้นจากความอยากได้กับศีลข้อ 5 มีความแตกต่างกันคือเว้นจากการดื่มสุราเมรัย ดังนั้น อนุพรต 5 และศีล 5 จึงเป็นหลักปฏิบัติสากลของมนุษย์โลก เพื่อให้เกิดความสงบสุขในการอยู่ร่วมกันของคนในสังคม และไม่ให้คนในสังคมนั้นเบียดเบียนทำลายชีวิตและทรัพย์สินซึ่งกันและกัน