การศึกษาวิเคราะห์คัมภีร์วินยสังคหัฏฐกถา

บทคัดย่อ

             การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาความเป็นมาและสาระสำคัญของคัมภีร์วินยสังคหัฏฐกถา 2) ศึกษาการนำเสนอเนื้อหาคัมภีร์วินยสังคหัฏฐกถา และ 3) ศึกษาความสำคัญและคุณค่าของคัมภีร์วินยสังคหัฏฐกถาที่มีต่อพระวินัยปิฎก เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร
             ผลการวิจัยพบว่า
             คัมภีร์วินยสังคหัฏฐกถา เป็นผลงานของพระสารีบุตรเถระชาวลังกา แต่งขึ้นโดยการอาราธนาของพระเจ้าปรักกมพาหุที่ 1 แต่งขึ้นประมาณ พ.ศ. 1600 เป็นคัมภีร์อรรถกถาพระวินัยปิฎก โดยเป็นอรรถกถาประเภทสังเขป ที่มีการอธิบายบทพระบาลีโดยย่อ หยิบยกประเด็นที่สำคัญจากคัมภีร์พระวินัยปิฎกและอรรถกถาพระวินัยปิฎกเป็นส่วนมาก จากพระสุตตันตปิฎกบ้าง มาอธิบาย ท่านได้อธิบายแนวนี้จนจบเรื่องที่ท่านตั้งไว้ทั้ง 34 เรื่อง โดยอธิบายตามแนวพระบาลีและอรรถกถา
             การนำเสนอเนื้อหาในคัมภีร์วินยสังคหัฏฐกถา มีลักษณะที่สำคัญคือ 1) การนำเสนอเนื้อหาด้วยการยกคำสำคัญของเรื่องมาเป็นบทตั้งแล้วอธิบายวินิจฉัย 2) การอธิบายคำศัพท์เฉพาะในทางพระวินัย 3) การอ้างคัมภีร์อื่น ๆ มาสนับสนุน 4) การตั้งมาติกาเป็นคำถามแล้วอธิบาย และ 5) การอ้างพระวินัยปิฎกเพื่อนำไปสู่การอธิบาย การนำเสนอเนื้อหาเช่นนี้ เป็นเพราะด้วยรูปแบบของคัมภีร์นี้ที่เป็นอรรถกถาพระวินัยปิฎกประเภทสังเขปอรรถกถา ไม่ได้อธิบายความตามลำบทบทหรือลำดับปาฐะ การนำเสนอเนื้อหาให้ความสำคัญกับประเด็นที่น่าสนใจต่าง ๆ แล้วมีการอ้างหลักฐานประกอบทั้งจากคัมภีร์พระไตรปิฎก พระวินัยปิฎก และอรรถกถาพระวินัยปิฎก ลักษณะการนำเสนอเนื้อหาเช่นนี้ กล่าวได้ว่าเป็นเอกลักษณ์ของคัมภีร์อรรถกถาประเภทสังเขปอรรถกถานี้ที่พบได้ทั่ว ๆ ไป
              คุณค่าและความสำคัญของคัมภีร์วินยสังคหัฏฐกถาที่มีต่อพระวินัยปิฎก ประกอบด้วย 1) ด้านการอธิบายความตามแนวพระวินัยปิฎกและอรรถกถา 2) คุณค่าและความสำคัญในการศึกษาค้นคว้าพระวินัย 3) คุณค่าและความสำคัญในการรักษาพระวินัยและปฏิบัติให้ถูกต้อง 4) คุณค่าและความสำคัญวิถีด้านการดำเนินชีวิตของพระสงฆ์