ดนตรีเรือมมะม็วด : การเปลี่ยนผ่านจากดนตรีศักดิ์สิทธิ์สู่ดนตรีเชิงพาณิชย์
คำสำคัญ:
เรือมมะม็วด, การแพทย์พื้นบ้าน, ดนตรี, นักดนตรี, เยาวชนบทคัดย่อ
การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาความเชื่อเกี่ยวกับดนตรีประกอบพิธีกรรม เรือมมะม็วดในพื้นที่ศรีสะเกษ และ 2) ศึกษาการเปลี่ยนแปลงอดีตจนถึงปัจจุบันของ การดนตรีประกอบพิธีกรรมเรือมมะม็วดในพื้นที่ศรีสะเกษ สำหรับการศึกษาใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพผ่านการเก็บข้อมูลด้วยการวิจัยเชิงเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก และการสังเกตการณ์อย่างมีส่วนร่วม โดยมีพื้นที่การศึกษาเป็นหมู่บ้านของกลุ่มชาติพันธุ์ไทย-เขมร จำนวน 6 หมู่บ้าน มีผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 3 กลุ่ม ได้แก่ 1) กลุ่มนักดนตรี จำนวน 6 วง 2) ผู้ที่ทำหน้าที่ในการดูแลพิธีกรรมเรือมมะม็วด จำนวน 6 คน และ 3. ชาวบ้านที่เข้าร่วมพิธีกรรมเรือมมะม็วด จำนวน 30 คน เมื่อดำเนินการเก็บข้อมูลครบถ้วนแล้วนำข้อมูลที่ได้รับมาวิเคราะห์เชิงเนื้อหาและแก่นสาระ
ผลการวิจัยพบว่า
1. กลุ่มชาติพันธุ์ไทย-เขมร ในพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษมีความเชื่อว่าดนตรีประกอบเรือมมะม็วดมีความศักดิ์สิทธิ์และเป็นองค์ประกอบที่สำคัญยิ่งในพิธีกรรมเรือมมะม็วด ซึ่งหากไม่มีเสียงดนตรีอาจจะทำให้มะม็วดไม่พอใจ และไม่ดลบันดาลตามสิ่งที่ร้องขอ
2. ปัจจุบันเยาวชนวัยรุ่นหันมาสนใจและเล่นดนตรีประกอบกิจกรรมเรือมมะม็วดมากขึ้น โดยการว่าจ้างวงดนตรีประกอบกิจกรรมเรือมมะม็วดไม่ได้มีความแตกต่างจากการจ้างวงดนตรีเพื่อจัดงานเลี้ยงหรือจัดงานมหรสพอื่น ๆ กล่าวคือ หากเจ้าภาพต้องการความยิ่งใหญ่ของการจัดงาน หรือต้องการวงดนตรีเรือมมะม็วดที่มีชื่อเสียง เจ้าภาพก็จำเป็นที่จะต้องใช้งบประมาณการว่าจ้างที่สูงซึ่งแตกต่างจากสมัยอดีต
เอกสารอ้างอิง
กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม. (2562). มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ประจำปีพุทธศักราช 2562. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานกิจการโรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก.
กีรติ เปาริสาร. (2560). การศึกษาโครงสร้างท่ารำในพิธีกรรมปัญโจลมะม็วดในเขตอีสานใต้. รายงานสืบเนื่องการประชุมวิชาการนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ มหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด ครั้งที่ 1 “นวัตกรรมสร้างสรรค์ ศาสตร์พระราชาสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน ไทยแลนด์ 4.0”. มหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด.
กีรติ เปาริสาร. (2561). การวิเคราะห์องค์ประกอบและโครงสร้างท่ารำในพิธีกรรมปัญโจลมะม็วดในเขตอีสานใต้. วารสารวิชาการแพรวากาฬสินธุ์ มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์, 5(1), 41-59.
คุณวัฒน์ ดวงมณี, ธยายุส ขอเจริญ, พระพรสวรรค์ ใจตรง และสุทัศน์ ประทุมแก้ว. (2561). การศึกษาอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของชนสี่เผ่าในจังหวัดศรีสะเกษ. รายงานการวิจัย. มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
เชิดศักดิ์ ฉายถวิล. (2550). ดนตรีประกอบการรักษาโรคด้วยพิธีกรรม “เรือมมะม๊วต” ของกลุ่มชาติพันธุ์เขมร กรณีศึกษาพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ. รายงานการวิจัย. สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม.
เชิดศักดิ์ ฉายถวิล. (2555). การแพทย์ทางเลือก : รูปแบบการสืบสานและพัฒนาดนตรีบำบัดโรคในพิธีเรือมมะม็วด ของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยเขมรในภาคอีสาน. วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาวัฒนธรรมศาสตร์. มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
เชิดศักดิ์ ฉายถวิล. (2563). สุขภาวะชุมชนในพิธีกรรมบําบัดโรค กับความมั่นคงทางวัฒนธรรมด้านสุขภาพบนพื้นฐานความหลากหลายทางชาติพันธุ์ในพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ. วารสารงานวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ สาขามนุษย์ศาสตร์และสังคมศาสตร์, 7(1), 64-86.
เตชภณ ทองเติม, พิทักษ์ มีดี และจีรนันท์ แก้วมา. (2566). เรือมมะม็วด: คุณค่าทางนันทนาการ. วารสารสังคมศาสตร์และวัฒนธรรม, 7(5), 181-198.
ธีราภรณ์ น่ำทอง. (2551). เรือมมะม๊วด : ทางเลือกในการจัดการสุขภาพของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยเขมร. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาวัฒนธรรมศึกษา. มหาวิทยาลัยมหิดล.
น้ำผึ้ง ท่าคล่อง. (2564). รำแม่มด: การสร้างพลเมืองเข้มแข็งในสังคมสมัยใหม่ผ่านมโนทัศน์ภูมิศาสตร์วัฒนธรรม. วารสารพื้นถิ่นโขง ชี มูล, 7(1), 55-84.
พระปลัดวีระชนม์ เขมวีโร, ธนันต์ชัย พัฒนะสิงห์, มณทิรา สะแกทอง, รังสิทธิ วิหกเหิน และสงวนหล้าโพนทัน. (2560). คติความเชื่อที่ปรากฏในพิธีกรรมของชาวจังหวัดบุรีรัมย์. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 5(2), 123-132.
พระครูปลัดเสกสรร ธีรปญฺโญ, ธนรัฐ สะอาดเอี่ยม, และพระราชวิมลโมลี. (2564). ศึกษาอิทธิพลความเชื่อในการรักษาโรคด้วยพิธีกรรมโจลมะม๊วตของชาวไทยพุทธเชื้อสายเขมร อำเภอปราสาท จังหวัดสุรินทร์. วารสารวนัมฎองแหรกพุทธศาสตร์ปริทรรศน์, 8(2), 75-86.
พระมหาวีระ สุขแสวง. (2550). มะม๊วด : พิธีกรรมและความเชื่อของกลุ่มคนพูดภาษาเขมรถิ่นอำเภอกระสัง จังหวัดบุรีรัมย์. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาเขมรศึกษา. มหาวิทยาลัยศิลปากร.
พิมวลี ดีสม และสวภา เวชสุรักษ์. (2563). นาฏกรรมในพิธีกรรมปัญโจลมะม็วดจังหวัดสุรินทร์. วารสารวไลยอลงกรณ์ปริทัศน์ (มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์), 10(1), 41-55.
วรวิทย์ วราสินธ์ และเสาวภา พรสิริพงษ์. (2555). การเปลี่ยนผ่านบทบาทหน้าที่ดนตรีกันตรึม: จากดนตรีศักดิ์สิทธิ์สู่ดนตรีพาณิชย์. วารสารภาษาและวัฒนธรรม, 31(1), 79-107.
วาสนา แก้วหล้า. (2553). คุณค่าการแพทย์พื้นบ้านในระบบสุขภาพชุมชน: กรณีศึกษากลุ่มชาติพันธุ์เขมรในจังหวัดสุรินทร์. รายงานการวิจัย. คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์.
ศิริกมล สายสร้อย. (2551). เขมรในอรัญประเทศ. สระแก้ว: โรงเรียนอรัญประเทศ.
สุภณี ช่วยบุญชู และนัฏฐิกา สุนทรธนผล. (2559). เรือมมะม็วด: ดนตรีในพิธีกรรมสะเดาะเคราะห์ จังหวัดสะแก้ว. การประชุมวิชาการระดับชาติ ศิลปกรรมวิชาการ ครั้งที่ 1. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
อุทิศ ทาหอม และสุนันท์ เสนารัตน์. (2561). การประยุกต์ใช้ทุนทางวัฒนธรรมกับการพัฒนาชุมชนท้องถิ่นอีสาน. วารสารวนัมฎองแหรกพุทธศาสตรปริทรรศน์, 5(1), 15-24.
Khairutdinova, D.F. (2015). Boosting Research Skills in Music Students by Means
of Staging Folklore Rituals. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 191(2), 383-386.
Jones, C., Baker, F., and Day, T. (2004). From healing rituals to music therapy: bridging the cultural divide between therapist and young Sudanese refugees. The Arts in Psychotherapy, 31(2), 89-100.
Nikolsky, A. and Benítez-Burraco, A. (2023). The evolution of human music in light of increased prosocial behavior: a new model. Physics of Life Reviews, https://doi.org/10.1016/j.plrev.2023.11.016
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2024 วารสารวิชาการ มจร บุรีรัมย์
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ทัศนะและความคิดเห็นที่ปรากฏในบทความวารสารฉบับนี้ถือเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความนั้น ไม่ถือเป็นทัศนะและความรับผิดชอบของบรรณาธิการ
