การศึกษาบทบาทการเผยแผ่วิปัสสนากรรมฐานของ พระครูภาวนาวิหารธรรม วิ. (เหล็ก จนฺทสีโล)

บทคัดย่อ

             การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาหลักการและวิธีการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานในพระพุทธศาสนา 2) ศึกษาหลักการและวิธีการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานของพระครูภาวนาวิหารธรรม วิ. (เหล็ก จนฺทสีโล) และ 3) ศึกษาบทบาทการเผยแผ่วิปัสสนากรรมฐานของพระครูภาวนาวิหารธรรม วิ. (เหล็ก จนฺทสีโล) เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการวิจัยเอกสารและเก็บข้อมูลภาคสนาม มีประชากรและกลุ่มตัวอย่างจำนวน 25 รูป/คน แล้วสรุปด้วยการพรรณนาเชิงวิเคราะห์
             ผลการวิจัยพบว่า
             1. กรรมฐานเป็นการเน้นในอุบายของการดูจิต โดยอาศัยการกำหนดในสภาวะต่าง ๆ มีวิธีการของสมถกรรมฐาน 4 ประการ คือ 1) การกำหนดตามรู้อาการที่ปรากฏทางกาย 2) การกำหนดตามรู้อาการเวทนาที่ปรากฏ 3) การกำหนดตามรู้อาการที่ปรากฏทางจิต และ 4) การกำหนดตามรู้สภาวธรรมที่เข้ามาทางทวารทั้ง 6 ได้แก่ จักษุทวาร โสตทวาร ฆานทวาร ชิวหาทวาร กายทวาร และมโนทวาร
             2. พระครูภาวนาวิหารธรรม วิ. (เหล็ก จนฺทสีโล) สอนตามหลักการปฏิบัติในสติปัฏฐาน 4 และคัมภีร์วิสุทธิมรรค โดยแนะนำให้เจริญสติกำหนดรู้รูปนามปัจจุบัน เน้นการกำหนดรู้การเคลื่อนไหวในอิริยาบถทั้งหลายให้เห็นรูปนาม ว่าไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มิใช่ตัวตน ส่วนใหญ่เป็นการปฏิบัติในห้องกรรมฐานมากกว่าการปฏิบัติรวมเป็นหมู่คณะ มีการสอบอารมณ์เพื่อแก้ไขสภาวะอารมณ์เป็นระยะตามความเหมาะสมและตามอินทรีย์ของผู้ปฏิบัติ เพื่อชี้แนะผู้ปฏิบัติได้รู้แจ้งเห็นจริงในสภาวธรรมของรูปนาม และทำให้ผู้ปฏิบัติคลายความยึดมั่นถือมั่น
             3. บทบาทการเผยแผ่วิปัสสนากรรมฐานของพระครูภาวนาวิหารธรรม วิ. (เหล็ก จนฺทสีโล) ประกอบด้วย 1) คุณสมบัติ คือ มีความเป็นกัลยาณมิตรต่อศิษย์ ส่งผลต่อความเจริญก้าวหน้าทางปฏิบัติ 2) เทคนิคการสอน เน้นการสอนแบบบรรยาย เพราะเป็นการเข้าใจง่ายและเหมาะสมต่อการปฏิบัติ ใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย 3) สื่อการสอน สอนตามสถานการณ์และบูรณาการเข้ากับปัจจุบัน และ 4) เกิดประโยชน์ทั้งแก่ผู้ปฏิบัติเอง ประโยชน์ต่อหน้าที่การงาน ประโยชน์ต่อสังคม และประโยชน์ของความสามัคคีจะนำไปสู่สันติสุข