การวิเคราะห์กระบวนทัศน์เรื่องนรก – สวรรค์ในสังคมไทย

บทคัดย่อ

             การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษากระบวนทัศน์ทางปรัชญา 2) ศึกษากระบวนทัศน์เรื่องนรก-สวรรค์ในสังคมไทย และ 3) วิเคราะห์กระบวนทัศน์เรื่องนรก-สวรรค์ในสังคมไทย การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยมีวิธีการเก็บ และรวบรวมข้อมูลจากเอกสาร ตำรา บทความวิชาการและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ทั้งปฐมภูมิ และทุติภูมิ
             ผลการวิจัยพบว่า
             1. กระบวนทัศน์ในเชิงปรัชญา หมายถึง ระบบความคิด ความเชื่อพื้นฐานในเรื่องของสรรพสิ่งที่เป็นไปในโลก ที่ช่วยให้มนุษย์นำมาใช้เป็นพื้นฐานในการมองโลก มองสรรพสิ่ง และใช้เป็นแนวทางในการคิดเพื่อดำเนินชีวิต มีจุดมุ่งหมายเพื่อนำเสนอแนวคิดในเรื่องกระบวนทัศน์การพัฒนา การเปลี่ยนแปลงกระบวนทัศน์ และกระบวนทัศน์เพื่อการพัฒนาในเชิงปรัชญา เพื่อเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิตของมนุษย์
             2. นรก-สวรรค์ในสังคมไทยมีหลายมิติ เช่น เป็นมิติของสถานที่หรือภพภูมิ และเป็นมิติของอายตนะ ความเชื่อมักปรากฏในลักษณะของความเลื่อมใสในศรัทธาส่งผลให้เกิด วรรณคดีศาสนาขึ้นหลายเล่ม นอกจากนี้ ความเชื่อในเรื่องเทพเจ้า ผี หรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ยังเป็นส่วนหนึ่งของวรรณคดีไทยหลายเรื่อง ซึ่งสะท้อนให้เห็นความเชื่อถือศรัทธาพระพุทธศาสนาของสังคมไทย และการเผยแผ่มุ่งเน้นให้ประชาชนรู้จักการทำทานในฐานะเครื่องมือไปสู่สวรรค์ เป็นกระบวนการปลูกฝังศรัทธาและความเชื่อ ซึ่งมีอิทธิพลสอดรับกับสังคมยุคนั้น แต่เมื่อสังคมไทยเข้าสู่ยุคของการเปลี่ยนแปลง ความรู้ทางโลกวิทยาศาสตร์ แนวคิดทางตะวันตกได้แทรกซึมสู่กระแสความคิดของคนไทยในยุคปัจจุบัน
             3. มิติมุมมองของความเชื่อ ความเข้าใจเป็นฐานคิดในการมองโลกมองความจริง กระบวนทัศน์เปลี่ยนแปลงได้ตามมิติของเวลาและพื้นที่และสามารถก้าวข้ามข้อจำกัดเพื่อการดำรงอยู่ของมนุษย์ ในอดีตบรรพบุรุษของไทยได้ยอมรับพระพุทธศาสนามาปฏิบัติตั้งแต่สมัยสุโขทัยและสืบทอดมาจนถึงล้านนา กรุงศรีอยุธยา รัตนโกสินทร์ จนถึงปัจจุบัน ทำให้พระพุทธศาสนามีความเกี่ยวข้องกับสังคมไทยอย่างใกล้ชิด คนไทยรับเอาหลักธรรมมาเป็นหลักชัยในการดำรงชีวิต จนกระทั่งกลายเป็นขนบธรรมเนียมประเพณี ซึ่งไม่สามารถจะแยกออกจากกันได้