การออกแบบผังภูมินิเวศชุมชนที่สัมพันธ์กับการจัดการสิ่งแวดล้อม ของชุมชนในจังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

             การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาผังภูมินิเวศชุมชนที่สัมพันธ์กับการจัดการสิ่งแวดล้อมของชุมชนในจังหวัดบุรีรัมย์ 2) ออกแบบผังภูมินิเวศชุมชนที่สัมพันธ์กับการจัดการสิ่งแวดล้อมของชุมชนในจังหวัดบุรีรัมย์ และ 3) สร้างระบบการจัดการผังภูมินิเวศและสิ่งแวดล้อมของชุมชนในจังหวัดบุรีรัมย์ ดำเนินการโดยวิธีวิจัยเชิงปฏิบัติการ ประชากรคือ ชุมชนวัดปราสาทสูง ตำบลห้วยราชา อำเภอห้วยราช จังหวัดบุรีรัมย์ ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 20 รูป/คน เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างเพื่อใช้ในการสัมภาษณ์เชิงลึก
             ผลการวิจัยพบว่า
             1. ผังภูมินิเวศชุมชนที่สัมพันธ์กับการจัดการสิ่งแวดล้อม ของชุมชนวัดปราสาทสูง อำเภอห้วยราช จังหวัดบุรีรัมย์ มีลักษณะพื้นที่ ที่ตั้งอยู่บนที่สูง ของบ้านเพชร หมู่ที่ 7 ตำบลห้วยราชา มีพื้นที่ประมาณ 16 ไร่ การก่อสร้างหรือวางผังภูมินิเวศ ต้องคำนึงถึงภูมินิเวศที่มีความสัมพันธ์ของสิ่งแวดล้อมในชุมชน โดยคำนึงถึงความเหมาะสม สมดุล และสะดวกต่อการใช้ประโยชน์ร่วมกันของชุมชน ตามหลักสัปปายะ 7 ในทางพระพุทธศาสนา
              2. ออกแบบผังภูมินิเวศชุมชนที่สัมพันธ์กับการจัดการสิ่งแวดล้อมของชุมชน การออกแบบพื้นที่ในชุมชนให้ความสำคัญกับการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน การรักษาสมดุลของระบบนิเวศ และการเพิ่มคุณภาพชีวิตของสมาชิกในชุมชน โดยคำนึงถึง 1) การออกแบบพื้นที่การใช้ประโยชน์ โดยแบ่งตามลักษณะของสถานที่อย่างเหมาะสม 2) การจัดการทรัพยากรหมุนเวียนภายในวัด เช่นมีการใช้พลังงานทดแทนด้วยจักรยานสูบน้ำโดยใช้แรงคน 3) เปิดโอกาสให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการจัดการสิ่งแวดล้อม และ 4) การรักษาความหลากหลายทางชีวภาพ มีการสร้างและดูแลพื้นที่สีเขียว มีพื้นที่นันทนาการ และพื้นที่แหล่งน้ำที่เหมาะสม
              3. การสร้างระบบการจัดการผังภูมินิเวศและสิ่งแวดล้อมในชุมชน เน้นการมีส่วนร่วมจากชุมชนและการใช้เทคโนโลยีเพื่อให้การจัดการอย่างมีประสิทธิภาพ ประกอบด้วย 1) การประเมินสถานะสิ่งแวดล้อมในชุมชน ด้วยการวิเคราะห์การปลูกพืช การก่อสร้าง และการจัดการขยะ 2) การพัฒนาผังภูมินิเวศด้วยการกำหนดพื้นที่สีเขียว 3) การมีส่วนร่วมของชุมชนด้านการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 4) การวางแผนและการบริหารจัดการ ด้วยการจัดตั้งคณะกรรมการวัด พร้อมทั้งมีการติดตามและประเมินผล และการปรับปรุงและพัฒนาแผนผังภูมินิเวศให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมในระยะยาว และ 5) การพัฒนาและขยายผล มีการส่งเสริมแนวทางการพัฒนาอย่างยั่งยืน ด้วยการใช้พลังงานทดแทน ส่งผลให้ชุมชนสามารถบริหารจัดการผังภูมินิเวศและสิ่งแวดล้อมได้อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน