หลักพุทธธรรมกับอุดมการณ์ทางการเมืองฝ่ายเสรีนิยม
คำสำคัญ:
หลักพุทธธรรม, อุดมการณ์ทางการเมือง, เสรีนิยมบทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์หลักพุทธธรรมที่สอดคล้องกับอุดมการณ์ทางการเมืองฝ่ายเสรีนิยมที่ยังมีบทบาทและความสำคัญอยู่ในทุกวันนี้โดยใช้มโนทัศน์ลัทธิเสรีนิยม อุดมการณ์ทางการเมือง และหลักพุทธธรรมที่สอดคล้องกับอุดมการณ์ทางการเมืองฝ่ายเสรีนิยม ที่สอดคล้องกับอุดมการณ์ทางการเมืองฝ่ายเสรีนิยม ได้แก่ 1. การเป็นปัจเจกบุคคลนิยม โดยถือว่ามนุษย์สามารถพัฒนาตนให้อยู่ร่วมกับผู้อื่นจะต้องมีการพัฒนาความประพฤติ และจิตใจให้เจริญงอกงามด้วยคุณธรรม จึงมุ่งเน้นในเรื่องการอยู่ร่วมกับผู้อื่นโดยใช้คุณธรรมในการปฏิบัติตน ซึ่งในทางพระพุทธศาสนานี้ปฏิเสธการถือตนเป็นใหญ่ หรืออัตตาธิปไตย โดยให้ความสำคัญกับธรรรมาธิปไตย คือ การถือธรรมเป็นใหญ่เหนือกว่าสิ่งอื่นใด 2. การให้ความสำคัญกับเสรีภาพทางการกระทำ การพูดและการคิด โดยใช้ปัญญาพิจารณาไตร่ตรอง 3. การให้ความสำคัญกับเหตุผลในการพิจารณาสิ่งต่าง ๆ ตามความสัมพันธ์แห่งเหตุปัจจัย 4. การให้ความสำคัญกับความเสมอภาคไม่แบ่งชนชั้นวรรณะหรือเชื้อชาติ 5. การให้ความสำคัญกับขันติธรรมให้มีความอดทนอดกลั้น 6. การให้ความสำคัญกับฉันทานุมัติ เช่น การใช้รูปแบบการปกครองแบบธรรมาธิปไตยที่มีพระธรรมวินัยเป็นศาสดาแทนพระองค์หลังจากที่ปรินิพพานไปแล้ว และ 7. การใช้หลักการรัฐธรรมนูญนิยม ซึ่งในพระพุทธศาสนาเปรียบได้กับพระวินัย
เป็นกฎหมายที่เป็นหลักในการปฏิบัติของสงฆ์ โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อให้หมู่คณะมีความสงบสุข หลักพุทธธรรมจึงเป็นหลักการแก้ปัญหาสังคมที่ควบคุมพฤติกรรมมนุษย์ไม่ให้เบียดเบียนผู้อื่น ทำให้เกิดความสงบทั้งในระดับปัจเจกชนและสังคม โดยให้ยึดถือธรรมเป็นสำคัญยิ่งกว่าสิ่งอื่นใด ซึ่งมีลักษณะสอดคล้องกับอุดมการณ์ทางการเมืองฝ่ายเสรีนิยม
เอกสารอ้างอิง
กัณฑ์พงษ์ นามเสน่ห์. (2559). การปรับใช้หลักพรหมวิหาร 4 กับการบริหารบุคลากร, Journal of Roi Kaensarn Academi, 1(2), 38-49.
กิตติทัศน์ ผกาทอง. (2561). อุดมการณ์ทางการเมืองในสังคมประชาธิปไตย. สืบค้น 18 สิงหาคม 2567, จาก http://pbs.mcu.ac.th/wp-content/uploads/2018/05/17.-อุดมการณ์-206-215.pdf
คูณ โทขันธ์. (2545). พุทธศาสนากับสังคมและวัฒนธรรมไทย. ขอนแก่น: สำนักพิมพ์โอเดียนสโตร์.
เจษฎา ทองขาว. (2560). พระพุทธศาสนากับศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ : ท่าทีและการปฏิบัติต่อทาส. วารสารนิติสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 10(2), 81-110.
พชรวัฒน์ เส้นทอง. (2562). อุดมการณ์ทางการเมือง : อุดมการณ์ทางการเมืองไทย. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์, 13(3), 230-248.
พระครูโกศลศาสนวงศ์ (เสือน มนฺตีวํโส). (2560). บทบาทการปกครองคณะสงฆ์ของพระสังฆาธิการในอำเภอขุนหาญ จังหวัดศรีสะเกษ. สืบค้น 18 สิงหาคม 2567, จาก https://ssk.mcu.ac.th/wp-content/uploads/2017/08/บทความ-อ.พระโกศลศาสนวงศ์.pdf
พระครูใบฏีกาหัสดี กิตตินนฺโท. (2565). ไตรสิกขา : ศาสตร์แห่งการพัฒนาเส้นทางชีวิต, วารสาร มจร อุบลปริทรรศน์, 7(2), 105-110.
พระครูปลัดเกษฎา ผาทอง และคณะ. (2562). พุทธธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่นและกิจกรรมบริการทางสังคมกับปัญหาการดื่มสุรา : กรณีศึกษากลุ่มเยาวชนในจังหวัดหนองคาย (รายงานการวิจัย). หนองคาย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระครูสุชาติกาญจนวงศ์ (ชานนท์ จาครโต). (2559). การประยุกต์หลักขันติธรรมเพื่อการเสริมสร้างสังคมสันติสุข. วารสาร มจร พุทธปัญญาปริทรรศน์, 1(1), 13-22.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2552). พุทธธรรม ฉบับปรับปรุงและขยายความ (พิมพ์ครั้งที่ 11). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
______. (2558). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม (พิมพ์ครั้งที่ 30). กรุงเทพฯ: มูลนิธิธรรมทานกุศลจิต.
พระไพศาล วิสาโล. (2546). พุทธศาสนาไทยในอนาคต : แนวโน้มและทางออกจากวิกฤต. กรุงเทพฯ: มูลนิธิโกมลคีมทอง.
พระมหาพูนศักดิ์ วชิรวํโส. (2561). แนวคิดปัจเจกนิยมในพุทธปรัชญาเถรวาท. วารสารมหาจุฬาวิชาการ, 5(2), 247-260.
พระสุทิน จกฺกวโร และคณะ. (2563). การประยุกต์ใช้หลักพุทธธรรมเพื่อส่งเสริมสุขภาวะของชมุชนบ้านหนองบัว อำเภออาจสามารถ จังหวัดร้อยเอ็ด. วารสารมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตร้อยเอ็ด, 9(2), 495-505.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
วุฒิชัย ไชยวุฒิ. (2558). แนวคิดที่ว่าด้วย “ฉันทานุมัติ” และ “การเป็นตัวแทน” ในนิยายและเรื่องสั้นของชาติ กอบจิตติ. วารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์, 6(1-2), 5-24.
สมเกียรติ วันทะนะ. (2551). อุดมการณ์ทางการเมืองร่วมสมัย (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์อักษรข้าวสวย.
สมนึก จันทร์โสดา และคณะ. (2565). เสรีนิยมกับพลังอำนาจใหม่ของการเมืองในศตวรรษที่ 21. วารสารนวัตกรรมการศึกษาและการวิจัย, 6(2), 552-565.
สมพงศ์ ชูมาก. (2522). อุดมการณ์เสรีนิยมและโครงสร้างทางสังคมและเศรษฐกิจในระบอบเสรีประชาธิปไตย. วารสารอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2(2), 29-56.
สมภาร พรมทา. (2548). พุทธปรัชญา : มนุษย์ สังคม และปัญหาจริยศาสตร์ (พิมพ์ครั้งที่ 2) กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สวาท ฮาดภักดี และคณะ. (2561). การเมืองการปกครองตามแนวพระพุทธศาสนา, วารสารบัณฑิตศึกษามหาจุฬาขอนแก่น, 5(1), 96-108.
สุพัฒนพงศ์ แย้มอิ่ม. (2565). รัฐศาสตร์ : การค้นคว้าและวิธีการศึกษา. นครศรีธรรมราช: ประยูรการพิมพ์.
สุภัจฉรี สตอยเชฟ. (2564). มองพัฒนาการทางการเมืองระหว่างประเทศผ่านเสรีนิยมคลาสสิกและเสรีนิยมใหม่. สืบค้น 18 สิงหาคม 2567, จาก https://www.senate.go.th/view/1/ข่าวสารวุฒิสภา/โครงการเอกสารวิชาการ/7005/TH-TH
Dahl, R. A. (1989). Democracy and its critics. New Haven: Yale University Press.
Donnelly, J. (2013). Universal human rights in theory and practice (3rd ed.). Ithaca, NY: Cornell University Press.
Heywood, A. (1992). Political Ideologies: An Introduction by Andrew Heywood, Palgrave MacMillan. Retrieved August 18, 2024, from https://www.goodreads.com/book/show/679718.Political _Ideologies
Kymlicka, W. (1995). Multicultural Citizenship A Liberal Theory of Minority Right. Oxford: Oxford University Press.
Nussbaum, M. C. (2011). Creating capabilities: The human development approach. Harvard, MA: Harvard University Press.
Rawls, J. (1971). A theory of justice. Harvard, MA: Harvard University Press.
