พุทธธรรมกับการปกครองคณะสงฆ์ในสังคมยุคใหม่

ผู้แต่ง

  • พระครูธรรมธรไพรัชช์ สิริจนฺโท มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
  • พระสมุห์ประจิรักษ์ มหาปญฺโญ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

คำสำคัญ:

พุทธธรรม, การปกครองคณะสงฆ์, สังคมยุคใหม่

บทคัดย่อ

การบริหารกิจการคณะสงฆ์ด้านการปกครองคณะสงฆ์ในสังคมยุคใหม่นั้นมีประเด็นที่ควรพิจารณา คือ เรื่องการประพฤติตนดำรงตนให้เหมาะสมตามฐานะของตน โดยการให้ความสำคัญในด้านความเคารพพระภิกษุผู้อาวุโสตามลำดับพรรษาและการถือปฏิบัติในด้านของสมณศักดิ์ เพื่อเป็นการรักษาข้อวัตรปฏิบัติที่ดีงามของคณะสงฆ์ ซึ่งมีหลักพุทธธรรมที่จะสามารถใช้ในการแก้ปัญหาการบริหารกิจการคณะสงฆ์ด้านการปกครอง คือ ภิกขุอปริหานิยธรรม 7 ประการ เป็นหลักธรรมที่ก่อให้เกิดความสามัคคี ความประพฤติอ่อนน้อม การช่วยเหลือกันและกัน สามารถเป็นแนวทางในการบริหารกิจการคณะสงฆ์
ด้านการปกครอง คือ 1. หมั่นประชุมกันเนืองนิตย์ 2. เมื่อถึงเวลาประชุมก็เข้าร่วมพร้อมเพรียงกัน เมื่อสิ้นสุดการประชุมก็เลิกพร้อมเพรียงกัน และร่วมมือกันปฏิบัติกิจของสงฆ์อย่างพร้อมเพรียง 3. ไม่บัญญัติสิ่งที่พระพุทธเจ้าไม่บัญญัติขึ้น ไม่ละเว้นสิ่งที่พระองค์ทรงบัญญัติไว้ และตั้งใจศึกษาอยู่ในสิกขาบทตามที่พระองค์ทรงวางไว้ 4. ภิกษุเหล่าใดเป็นผู้ใหญ่เป็นประธานในสงฆ์เคารพนับถือภิกษุเหล่านั้นเชื่อฟังถ้อยคำของท่าน 5. ไม่ลุอำนาจแก่ความอยากที่เกิดขึ้น 6. ยินดีในการอยู่ เสนาสนะป่า และ 7. ตั้งความปรารถนาไว้ว่าขอให้เพื่อนภิกษุสามเณรผู้ทรงศีลที่ยังมิได้มาสู่อาวาสได้มาถึง และผู้ที่มาถึงแล้วขอให้อยู่ด้วยความสุขสวัสดี ดังนั้น การใช้หลักพุทธธรรมในการแก้ไขปัญหาจะช่วยให้การบริหารคณะสงฆ์นั้นมีประสิทธิภาพในสังคมยุคใหม่นี้ได้

เอกสารอ้างอิง

กรมการศาสนา. (2535). วินัยบัญญัตินักธรรมชั้นตรี. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์การศาสนา.

_____. (2551). คู่มือพระสังฆาธิการ. กรุงเทพฯ: กรมการศาสนา.

ประสก ธรรมรักษา และคามหุโณ. (2518). ขุนนางพระ : ฉบับรับขวัญยุวสงฆ์ลานอโศกและผ่าตัดสมณศักดิ์. กรุงเทพฯ: ธรรมบูชา.

เปลื้อง ณ นคร. (2548). พจนะภาษา (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: บริษัท โรงพิมพ์ไทยวัฒนาพานิชจำกัด.

พระเทพปริยัติสุธี (วรวิทย์ คงฺคปญฺโญ ). (2540). เอกสารประกอบคำบรรยาย เรื่อง การคณะสงฆ์และการพระศาสนา. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณ

ราชวิทยาลัย.

พระเทพเวที (ป.อ. ปยุตฺโต). (2532). พุทธบริษัทกับพระธรรมวินัย. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์ปัญญา.

พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช). (2536). การปฏิบัติของพระสงฆ์ในพระพุทธศาสนา. กรุงเทพฯ: สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ.

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2554). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ฉบับประมวลธรรม (พิมพ์ครั้งที่ 20). กรุงเทพฯ: สหธรรมิก.

พระพุทธวรญาณ (ทองย้อย กิตฺติทินฺโน). (2548). ธรรมญาณนิพนธ์: 100 ปี พระพุทธวรญาณ (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

พระเมธีธรรมาภรณ์ (ประยูร ธมฺมจิตฺโต). (2539). การปกครองคณะสงฆ์ไทย. กรุงเทพฯ: มูลนิธิพุทธธรรม.

มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

มหามกุฏราชวิทยาลัย. (2521). ประวัติการปกครองคณะสงฆ์ไทยและลักษณะการปกครองคณะสงฆ์ไทยโดยสังเขป. กรุงเทพฯ: มหามกุฏราชวิทยาลัย.

ราชบัณฑิตยสถาน. (2546). พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542. กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คส์พลับบลิเคชั่น.

วัชระ งามจิตรเจริญ. (2556). สมณศักดิ์ : ข้อดีและปัญหา. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สง่า หล่อสำราญ. (2541). ตำนานพระพุทธสาวก. กรุงเทพฯ: อักษรสยามการพิมพ์.

สมบูรณ์ สุขสำราญ. (2527). พุทธศาสนากับการเปลี่ยนแปลงการเมืองและสังคมไทย. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ. (2545). กฎมหาเถรสมาคม. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ.

สุรพศ ทวีศักดิ์. (2554). สังคมสงฆ์และพุทธศาสนา : มรดกสมบูรณาญาสิทธิราชย์. สืบค้น 2 ตุลาคม 2567, จาก http://prachatai.com/journal/2011/09/37091

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-03-01

รูปแบบการอ้างอิง

สิริจนฺโท พ., & มหาปญฺโญ พ. (2025). พุทธธรรมกับการปกครองคณะสงฆ์ในสังคมยุคใหม่. วารสารพุทธนวัตกรรมและการจัดการ, 8(1), 276–293. สืบค้น จาก https://so06.tci-thaijo.org/index.php/bim/article/view/280562