การเรียนรู้ของชุมชนผ่านกระบวนการผลิตข้าวนาโยนของเกษตรกรในเขตเทศบาลตำบลป่าตันนาครัว อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง

บทคัดย่อ

          การวิจัยครั้งนี้มีเป้าหมายเพื่อศึกษาการเรียนรู้ของชุมชนผ่านกระบวนการผลิตข้าวนาโยน ของเกษตรกรในเขตเทศบาลป่าตันนาครัว โดยเน้นการสร้างกระบวนการทางสังคมที่เกื้อหนุนกัน ในการเรียนรู้ผ่านการทดลองผลิตข้าวนาโยนซึ่งเป็นรูปแบบการเพาะปลูกข้าวแบบใหม่ในพื้นที่ ซึ่งมีกลุ่มเกษตรกรที่สนใจร่วมโครงการกระจายอยู่ในพื้นที่ 8 หมู่บ้าน ในเขตพื้นที่ตำบลป่าตัน และตำบล
ป่าตันนาครัว อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง ทั้งนี้กระบวนการพัฒนาการเรียนรู้ประกอบไปด้วย 1) การเสริมพลังและสร้างความเชื่อมั่นให้กลุ่มเกษตรกรผู้เพาะปลูกข้าว 2) การร่วมเรียนรู้และสะท้อนปัญหาเรื่องข้าวผ่านประสบการณ์และมุมมองของแต่ละบุคคล 3) การศึกษาดูงานเพื่อยอมรับความรู้ใหม่และการทดลองปรับใช้ในแปลงนาสาธิต 4) การปฏิบัติจริงเพื่อสร้างการเรียนรู้และแนวทางการพัฒนาที่เหมาะสมด้วยตนเอง 5) การพัฒนาเครือข่ายการเรียนรู้ชุมชนผ่านการทำนาโยน
          ทั้งนี้กระบวนการเรียนรู้ของกลุ่มเกษตรกรดังกล่าวได้เกิดการขยายผลไปสู่ความมั่นใจ ในการตัดสินใจด้วยตนเอง กล้าที่จะแสดงความคิดเห็นในที่สาธารณะ และยอมรับองค์ความรู้ หรือทางเลือกใหม่ ๆ อย่างมีเหตุผล จนกลายเป็นสังคมแห่งการแบ่งปันความรู้ที่เกิดจากการเรียนรู้ร่วมกัน ผลจากการทดลองเรียนรู้ทำข้าวนาโยนในปีแรกเป็นบทพิสูจน์ที่ทำให้ “คนทำข้าว” มีความมั่นใจว่า “นาโยน” มีความเหมาะสมกับพื้นที่ โดยเกิดการเรียนรู้การตัดสินใจที่วางอยู่บนความเหมาะสมของบริบทพื้นที่ที่เปลี่ยนแปลงไปจากอดีตมากกว่าการใช้ความรู้สึกและเป็นอีกทางเลือกหนึ่งของกลุ่มเกษตรกรผู้เพาะปลูกข้าวที่สามารถเลี่ยงข้อจำกัดเรื่องของต้นทุนการผลิต แรงงานที่ขาดแคลนมีราคาแพง ปัญหาด้านความเจ็บปวดจากการทำนา รวมถึงเป็นการช่วยลดขั้นตอนในการผลิตทำให้ประหยัดเวลาส่งผลถึงการลดค่าใช้จ่ายในการผลิตลง