ตามหาผู้หญิง ในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์: การอ่านซ้อนประวัติศาสตร์ธรรมศาสตร์ ด้วยมุมมองสตรีนิยม

บทคัดย่อ

บทความนี้นำเสนอการศึกษาบทบาทและสถานะของผู้หญิงในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โดยมุ่งสำรวจความสัมพันธ์ระหว่างประวัติศาสตร์ของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์กับการมองเห็นและการจดจำผู้หญิงในบริบทของสถาบันอุดมศึกษาไทย การศึกษานี้เป็นการวิจัยเอกสารเชิงคุณภาพ โดยรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลจากเอกสารชั้นต้นและชั้นรองที่เกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์ของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ในช่วงปี พ.ศ. 2477–2567 เป็นเวลา 90 ปี ภายใต้กรอบแนวคิดประวัติศาสตร์แนวสตรีนิยม ซึ่งเน้นการฟื้นคืนเสียง ประสบการณ์ และความทรงจำของผู้หญิงที่มักถูกละเลยหรือลบเลือนในการเขียนประวัติศาสตร์กระแสหลัก ผลการศึกษาพบว่า แม้มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ถูกจดจำว่าเป็นพื้นที่แห่งเสรีภาพ ความเสมอภาค และประชาธิปไตย ทว่าการปรากฏของผู้หญิงในเอกสารทางสถาบัน อนุสรณ์สถาน และกระบวนการรำลึกทางประวัติศาสตร์ยังคงมีอย่างจำกัดและมีลักษณะชายเป็นศูนย์กลาง นอกจากนี้ การศึกษานี้ยังได้วิเคราะห์ความเงียบงัน การเลือกจำ และการไม่ระลึกถึง ในฐานะปฏิบัติการทางอำนาจที่มีผลต่อการสร้างองค์ความรู้เกี่ยวกับผู้หญิงในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ บทความนี้จึงไม่เพียงชี้ให้เห็นการขาดหายของผู้หญิงจากหน้าประวัติศาสตร์ธรรมศาสตร์ แต่ยังทำหน้าที่ท้าทายวิธีคิดและโครงสร้างอำนาจของกระบวนการผลิตซ้ำความรู้แบบเดิม พร้อมเสนอว่าการศึกษาเชิงประวัติศาสตร์ด้วยแนวคิดสตรีนิยมสามารถเปิดพื้นที่ใหม่ให้กับการเล่าเรื่องที่หลากหลาย ครอบคลุม และวิพากษ์โครงสร้างอำนาจได้อย่างลึกซึ้ง