การพัฒนาหลักสูตรเสริมสร้างคุณลักษณะด้านความรับผิดชอบตามแนวคิดคุณลักษณะศึกษาของลิคโคนา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น (A DEVELOPMENT OF CURRICULUM BASED ON LICKONA’S CHARACTER EDUCATION APPROACH TO ENHANCE RESPONSIBILITY OF LOWER-SECONDARY EDUCATION STUDENTS)

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อพัฒนาหลักสูตรเสริมสร้างคุณลักษณะด้านความรับผิดชอบ ตามแนวคิดคุณลักษณะศึกษาของลิคโคนา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น โดยมีวิธีดำเนินการวิจัยตามกระบวนการของการวิจัยและพัฒนา (Research and Development) 3 ขั้นตอน คือ ขั้นตอนที่ 1 การศึกษาข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับคุณลักษณะด้านความรับผิดชอบ ขั้นตอนที่ 2 การสร้างและตรวจสอบคุณภาพหลักสูตร และขั้นตอนที่ 3 การทดลองใช้และศึกษาผลการใช้หลักสูตรเสริมสร้างคุณลักษณะด้านความรับผิดชอบ ตามแนวคิดคุณลักษณะศึกษาของลิคโคนา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น กลุ่มตัวอย่างเป็นนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนบ้านท่าข้าม (ท่าข้ามวิทยาคาร) ปีการศึกษา 2559 จำนวน 30 คน ได้มาจากการสุ่มอย่างง่าย จากนักเรียนที่สมัครใจเข้าร่วมกิจกรรม เครื่องมือประกอบด้วย 1) หลักสูตรเสริมสร้างคุณลักษณะด้านความรับผิดชอบ 2) แบบวัดการรู้เชิงจริยธรรมด้านความรับผิดชอบ 3) แบบวัดความรู้สึกเชิงจริยธรรมด้านความรับผิดชอบ 4) แบบประเมินพฤติกรรมเชิงจริยธรรมด้านความรับผิดชอบ แบ่งเป็น แบบประเมินตนเอง สำหรับนักเรียน แบบประเมินพฤติกรรมนักเรียนสำหรับครู และผู้ปกครอง การวิเคราะห์ข้อมูลโดย ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ร้อยละ และการทดสอบค่าทีแบบไม่เป็นอิสระต่อกัน ผลการวิจัย พบว่า
1. คุณลักษณะด้านความรับผิดชอบ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น มีมาตรฐานทางจริยธรรมด้านความรับผิดชอบ ดังนี้ 1) ปฏิบัติหน้าที่อย่างตั้งใจเพื่อให้งานบรรลุเป้าหมายอย่างมีประสิทธิภาพ 2) ยอมรับผลการกระทำของตนเอง และปรับปรุงการปฏิบัติหน้าที่ให้ดีอยู่เสมอ 3) ตรงต่อเวลา 4) มีความอดทน และเพียรพยายามในการปฏิบัติงานให้สำเร็จ 5) เคารพกฎเกณฑ์ของสังคม และมีระเบียบวินัย 6) มีส่วนร่วมในกิจกรรมต่างๆ แนวทางในการเสริมสร้างคุณลักษณะด้านความรับผิดชอบควรจัดทำหลักสูตร โดยเน้นการเรียนรู้แบบร่วมมือ กระตุ้นให้นักเรียนได้คิดและตระหนักถึงความสำคัญของการมีความรับผิดชอบ ให้นักเรียนมีส่วนร่วมคิดและดำเนินการ อภิปราย สะท้อนคิด ฝึกปฏิบัติกิจกรรมที่ส่งเสริมความรับผิดชอบอย่างต่อเนื่อง สม่ำเสมอ
2. หลักสูตรเสริมสร้างคุณลักษณะด้านความรับผิดชอบ ตามแนวคิดคุณลักษณะศึกษาของลิคโคนา สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น มีองค์ประกอบ คือ 1) ความเป็นมาของหลักสูตร 2) หลักการ 3) จุดหมาย 4) เนื้อหาสาระ 5) กระบวนการเรียนรู้เพื่อพัฒนาคุณลักษณะด้านความรับผิดชอบ 5 ขั้น คือ การสร้างประสบการณ์การรับรู้เชิงจริยธรรม การเก็บจำตัวแบบ การแก้ปัญหาเชิงจริยธรรม สะท้อนคิดเชิงเหตุผล และการสร้างคุณลักษณะด้านความรับผิดชอบ 6) สื่อและแหล่งเรียนรู้ และ 7) การวัดผลประเมินผล หลักสูตรมีความเหมาะสมระดับมาก และผลการทดลองนำร่อง พบว่า มีความเป็นไปได้ในการนำไปใช้
3. ผลการทดลองใช้ พบว่า 1) นักเรียนมีคุณลักษณะด้านความรับผิดชอบมาก 2) นักเรียนมีการรู้เชิงจริยธรรมด้านความรับผิดชอบหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 3) นักเรียนมีความรู้สึกเชิงจริยธรรมด้านความรับผิดชอบหลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 และ 4) นักเรียนมีพฤติกรรมเชิงจริยธรรมด้านความรับผิดชอบอยู่ในระดับมาก

A DEVELOPMENT OF CURRICULUM BASED ON LICKONA’S CHARACTER EDUCATION APPROACH TO ENHANCE RESPONSIBILITY OF LOWER-SECONDARY EDUCATION STUDENTS

This research aims to study the development of curriculum based on Lickona’s character Education approach to enhance Responsibility of lower-secondary education student. Research and Development process model has been adopted to use in the study in 3 steps as follows; step1 The study of basic information of student’s responsibility, step 2 Constructing and verifying curriculum quality, step 3 Experiment the curriculum of which the sample group was used with 30 lower-secondary education students of Ban Thakham school studying in the second semester of the 2016 academic year. The research tools consisted of; 1) the curriculum based on Lickona’s character education approach to enhance responsibility, 2) the measurement form of moral knowing of responsibility, 3) the measurement form of moral feeling of responsibility, and
4) the evaluation form of moral behavior from their self, teacher and parent. Data ware analyzed by using mean, standard deviation, percentage and t-test dependent. The results of the study were as follows:
1. Ethical standards of responsibility for lower-secondary education student; 1) to act in earnest to efficiently, 2) accept the results of their actions and Improve your performance, 3) be punctual, 4) have patience and perseverance, 5) respect the rules of society and discipline, and 6) Participate in a variety of activities. Guidelines to enhance Responsibility; Development of curriculum, Cooperative learning, Encourage students to think and be aware of the importance of responsibility, engage in thinking, reflective, discussion and keep activities that promote continuous responsibility.
2. Curriculum consisted of 7 components as follows; 1) course Background, 2) principle, 3) aims, 4) content, 5) learning process with encouraging ethical perception, retention process, conflict resolution, reflection thinking, and characterization, 6) media and learning resources, and 7) measurement and evaluation. The results of implement by the 7 experts were that the curriculum and Course Document were approved suitability at the high level. The result of the pilot study revealed that the curriculum was appropriate to be used.
3. The implementation of the curriculum found that; 1) students are highly responsible, 2) students’ moral knowing of responsibility after learned with the curriculum developed higher than before significantly at the level of .05, 3) students’ moral felling of responsibility after learned with the curriculum developed higher than before significantly at the level of .05, and 4) students are moral behavior of responsibility high.