หลักธรรมเพื่อการหลุดพ้นในวรรณรูปของ ทยาลุ

บทคัดย่อ

ทยาลุ คือ นามแฝงของ เจริญ กุลสุวรรณ ศิลปินมรดกอีสานสาขาวรรณศิลป์ (วรรณรูป) ประจำปี 2551 โดยทยาลุได้แสดงความปรารถนาสูงสุดของการสร้างสรรค์งานศิลปะด้านพุทธศิลป์เพื่อ “สิ้นชาติ” ดังนั้น ทยาลุจึงใช้วรรณรูปเป็นสื่อนำเสนอธรรมปรัชญาขั้นสูงที่ท่านพุทธทาสเรียกสั้น ๆ ว่า ธรรมะ 9 ตา อันเป็นหลักธรรมของการถอดถอนอวิชชา ซึ่งเป็นเหตุปัจจัยของการเวียนว่ายในสังสารวัฏ ทั้งนี้ ทยาลุได้ย้ำว่างานศิลปะสร้างสรรค์ของศิลปินส่วนใหญ่นั้นอาศัยจินตนาการ แต่ผลงานวรรณรูปของตนนั้นเกิดจาก “ภาวิตัตต์ญาณ” คือ นำเสนอความเป็นจริงจากผลของการภาวนาแล้วพิจารณาอย่างแยบคายด้วยโยนิโสมนสิการ บทความนี้จึงมุ่งวิเคราะห์ความหมายทางธรรมที่นำเสนอผ่านรูป (ขันธ์) จากผลงานชุดสำคัญ 2 ชุด คือ ชุด “ศิลปะการปลดเปลื้องอุปาทาน” และ “วรรณรูปไทยเชื่อมใจสู่นิพพาน” ด้วยกรอบธรรมะ 9 ตา ผลการศึกษาพบว่า วรรณรูปทั้ง 2 ชุด มีจุดเริ่มจากวรรณรูป “อย่าเห็นแก่ตัว” สู่การทำความเข้าใจชีวิต โลก และจักรวาลที่อยู่ภายใต้กฎ “ไตรลักษณ์” “อิทัปปัจจยตา” และ “อตัมมยตา” ที่นำไปสู่การเจริญสติเพื่อเห็นตามความเป็นจริงและฝึกฝนจนเท่าทันการเกิดทุกข์-ดับเหตุแห่งทุกข์ตามหลักอริยสัจ 4