ข้าวดอกราย: ภูมิปัญญาด้านอาหารและความสัมพันธ์กับสถาบัน ทางสังคมชาวตำบลสะกอม อำเภอจะนะ จังหวัดสงขลา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิชาการเรื่องนี้ต้องการศึกษาข้าวดอกรายอาหารท้องถิ่นสะกอมใน 2 ประเด็น คือ ศึกษาข้าวดอกรายในมิติภูมิปัญญาด้านอาหารของชาวตำบลสะกอม อำเภอจะนะ จังหวัดสงขลา และศึกษาความสัมพันธ์ของข้าวดอกรายกับสถาบันทางสังคมระดับต่าง ๆ ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพรวบรวมข้อมูลด้วยการศึกษาข้อมูลเอกสารและข้อมูลภาคสนาม โดยใช้แบบสังเกต แบบสัมภาษณ์ และแบบประเด็นสนทนากลุ่ม ผลการศึกษาพบว่า ข้าวดอกรายสะท้อนภูมิปัญญาอาหารสองมิติ คือ มิติด้านองค์ประกอบของสำรับอาหารดั้งเดิม และมิติความรู้ท้องถิ่นของชุมชน พร้อมทั้งทำหน้าที่เป็นอัตลักษณ์เชิงพื้นที่ของตำบลสะกอม นอกจากนี้ ยังพบว่าข้าวดอกรายมีความสัมพันธ์กับสถาบันทางสังคม 6 สถาบัน ได้แก่ สถาบันครอบครัว มีบทบาทในการรักษาความรู้ ภูมิปัญญาด้านอาหารและสร้างสายสัมพันธ์ในครอบครัว สถาบันทางเศรษฐกิจ มีบทบาทในการสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจและรากฐานการประกอบอาชีพ สถาบันการเมืองการปกครอง มีบทบาทในการกำหนดนโยบายเพื่อความมั่นคงทางอาหาร สถาบันศาสนา มีบทบาทในการส่งเสริมความสัมพันธ์ ความรักและความสามัคคีกัน ทั้งยังสะท้อนอัตลักษณ์ชุมชนมุสลิม สถาบันการศึกษาและการถ่ายทอดการเรียนรู้ทางสังคม มีบทบาทในการสร้างการรับรู้และความภูมิใจในท้องถิ่น และสถาบันนันทนาการ มีบทบาทในการทำหน้าที่สนับสนุนการสร้างพื้นที่ร่วมของชุมชน โดยวิธีการมีส่วนร่วมของชุมชนและกระบวนการถ่ายทอดความรู้และรักษาองค์ความรู้ผ่านการทำกิจกรรมร่วมกันในครอบครัว ภายในชุมชนและภายนอกชุมชน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อหาและข้อมูลที่ตีพิมพ์ลงในวารสารมนุษย์กับสังคม ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบโดยตรงของผู้เขียนซึ่งกองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยหรือร่วมรับผิดชอบใดๆ
บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารมนุษย์กับสังคม ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสาร หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือเพื่่อกระทำการใดๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากวารสารมนุษย์กับสังคมก่อน
เอกสารอ้างอิง
จารุณี วรรณศิริกุล. (2562). เรื่องเล่าประวัติศาสตร์บนเส้นทางอาหาร. วารสารวิชาการนิเทศสยามปริทัศน์, 15(19), 166-167.
เฉลียว ฤกษ์รุจิพิมล, สุริชัย หวันแก้ว, และสุรพร เสี้ยนสลาย. (2547). การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและการบริหารการพัฒนา (พิมพ์ครั้งที่ 2). มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
ผจงจิตต์ อธิคมนันทะ. (2543). การเปลี่ยนแปลงสังคมและวัฒนธรรม. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
ณัฐพร ไข่มุก และ อรอุษา สุวรรณประเทศ. (2563). จากภูมิปัญญาพื้นบ้านสู่สํารับอาหารเพื่อการท่องเที่ยว: กรณีศึกษาชุมชนบ้านทุ่งหลวง อําเภอคีรีมาศ จังหวัดสุโขทัย และชุมชนบ้านวังวน อําเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย. วารสารการวิจัยเพื่อพัฒนาชุมชน, 13(1), 109-127.
ธนวิทย์ ลายิ้ม, จริยา บุรพกุศลศรี, สุรีย์รัตน์ เอมพรหม, ศศิธร สิงขรอาจ, ภัทรภร ภควีระชาติ, ธณัฐพล เวียงสิมมา, และอมลณัฐ ค้ายาดี. (2565). ภูมิปัญญาอาหารท้องถิ่นจังหวัดชัยนาท: การพัฒนาสำรับชัยนาท. วารสารคหเศรษฐศาสตร์, 65(2), 58-73.
ธีรนุช ฉายศิริโชติ. (2565). เรื่องราวและองค์ความรู้เกี่ยวกับอาหารภูมิปัญญาท้องถิ่นเพื่อการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอาหารในจังหวัดตราด. วารสารวัฒนธรรมอาหารไทย, 4(2), 31-46.
ปวิธ ตันสกุล. (2563). แนวทางการส่งเสริมอาหารพื้นถิ่นเพื่อการท่องเที่ยวเชิงอาหารกรณีศึกษาชุมชนขนาบนาก อำเภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช. วารสารการจัดการมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์, 9(1), 81-92.
พุทธิดา กิจดำเนิน. (2567). การสร้างความทรงจำผ่านอาหาร: การศึกษาความทรงจำ, พื้นที่และผัสสะ. วารสารสังคมศาสตร์, 20(1), 263-283.
วชิรวิทย์ เดชบุญ และปริญญา สร้อยทอง. (2568). กิจกรรมการเรียนรู้เชิงประสบการณ์บนฐานชุมชนเพื่อพัฒนาพลเมืองตื่นรู้ ด้านวัฒนธรรมอาหารถิ่นลับแล ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาตอนต้น. Journal of Buddhist Education and Research, 11(3), 103-116.
วิฆเนศวร ทะกอง และอรวรรณ ศิริสวัสดิ์ อภิชยกุล. (2566). การสื่อสารอัตลักษณ์อาหารประจำท้องถิ่นจันทบุรีในบริบทการท่องเที่ยว. วารสารราชพฤกษ์, 21(2), 160-174.
สัญญา สัญญาวิวัฒน์. (2551). สังคมวิทยาองค์การ (พิมพ์ครั้งที่ 3). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Assmann, S. (2024). Culinary heritage in Asia: National and regional identities–Reflections from the field. Routledge Open Research, 3(6),6. https://doi.org/10.12688/routledgeopenres.18143.1.
Belasco, W. (2008). Food: The key concepts. Oxford: Berg.
Chang, K. C. (1977). Food in Chinese culture: Anthropological and historical perspective. New Haven: Yale University Press.
Grigorieva, A., & Protassova, E. (2025). Integrating International Foodways and the Dominant Language Constellation Approach in Language Studies. Education Sciences, 15(6), 765.
Kavitha, K., & Ravi, G. R. (2024). Culinary heritage as a sustainable tourism product: A review. Gastronomic Sustainability Solutions for Community and Tourism Resilience, 60-76.
McKinley, C. E. (2023). Take care of your families, take care of one another: Indigenist families and foodways. Family relations, 72(5), 2371-2389.
Watson, J., & Caldwell, M. (2005). The cultural politics of food and eating. Oxford: Basil Blackwell.
