กลวิธีทางภาษากับการสร้างวาทกรรมโชคลาภในรายการเรื่องเล่าเช้านี้ และเรื่องเล่าเสาร์-อาทิตย์ออนไลน์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากลวิธีทางภาษากับการสร้างวาทกรรมเรื่องโชคลาภในรายการเรื่องเล่าเช้านี้และรายการเรื่องเล่าเสาร์-อาทิตย์ออนไลน์ โดยใช้กรอบแนวคิดการวิเคราะห์วาทกรรมเชิงวิพากษ์ของ Fairclough ซึ่งเป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ ขอบเขตและวิธีการวิจัย ใช้การวิเคราะห์เนื้อหาร่วมกับการวิเคราะห์ตัวบท และนำเสนอผลด้วยวิธีการพรรณนาวิเคราะห์ กลุ่มตัวอย่างคือ บทสนทนา ข่าว และถ้อยคำที่ปรากฏในสองรายการดังกล่าว ขอบเขตด้านเวลาตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2567 ถึงวันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2567 โดยการเลือกแบบเจาะจง ซึ่งเก็บรวบรวมข้อมูลรวม 69 วันที่เกี่ยวข้องกับวันกำหนดออกเลขสลากรางวัลของสลากกินแบ่งรัฐบาล ข้อมูลที่ใช้มาจากรูปแบบออนไลน์บนเว็บไซต์ YouTube เท่านั้น ผลการวิจัยพบว่า ภาษาเป็นกลไกสำคัญในการสร้างความชอบธรรมให้กับระบบเศรษฐกิจ ศาสนา และสื่อ โดยมีวิถีปฏิบัติ 3 ด้าน ดังนี้ 1) กลวิธีทางภาษา ใช้ศัพท์เฉพาะเจาะจง (เช่น คำยืม/คำใหม่) เพื่อนำเสนอสลากดิจิทัล ในฐานะเทคโนโลยีสมัยใหม่และระบบตลาดที่ชอบธรรม ซึ่งนำไปสู่การยอมรับโครงสร้างระบบเสี่ยงโชคในสังคมไทย 2) วิถีปฏิบัติทางวาทกรรม ภาษาทำหน้าที่รักษาความชอบธรรมทางศาสนาและความเชื่อพื้นบ้านโดยการสร้างความเป็นจริงร่วมกันในเรื่องโชคลาภ นอกจากนี้ สื่อยังใช้ภาษาเพื่อยืนยันความชอบธรรมของตนเองในฐานะผู้ผลิตวาทกรรม โดยสร้างพื้นที่อำนาจให้กับผู้พูดและผู้รายงานข่าว และ 3) วิถีปฏิบัติทางสังคมและวัฒนธรรม กลไกทางภาษาดังกล่าวเป็นเครื่องมือสำคัญในการผลิตซ้ำอุดมการณ์ทางเศรษฐกิจ ศาสนา และวัฒนธรรม ซึ่งทำให้ระบบเสี่ยงโชคมีความต่อเนื่อง เข้มแข็ง และได้รับการยอมรับในวิถีคิดของคนไทยในปัจจุบัน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อหาและข้อมูลที่ตีพิมพ์ลงในวารสารมนุษย์กับสังคม ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบโดยตรงของผู้เขียนซึ่งกองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยหรือร่วมรับผิดชอบใดๆ
บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารมนุษย์กับสังคม ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสาร หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือเพื่่อกระทำการใดๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากวารสารมนุษย์กับสังคมก่อน
เอกสารอ้างอิง
กาญจนา แก้วเทพ. (2540). มองสื่อใหม่ มองสังคมใหม่. สำนักพิมพ์เอดิสันเพรส.
ชาย โพธิสิตา. (2552). ศาสตร์และศิลป์แห่งการวิจัยเชิงคุณภาพ. อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
ณัชชา อาจารยุตต์. (2564). บทบาทสื่อหนังสือพิมพ์ออนไลน์กับการผลิตซ้ำความเชื่อ เพื่อการเสี่ยงโชค. วารสารศาสตร์, 14(1), 84-121. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jcmag/article/view/246613.
ณัฐพร พานโพธิ์ทอง และศิริพร ภักดีผาสุข. (2560). การพูดเล่นและการหยอกล้อคู่สนทนา: ลักษณะเด่นของการสนทนาแบบเน้นภารกิจในภาษาไทย. วารสารภาษาและ วรรณคดีไทย. 34(2): 1-40. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/joling/article/view/155869
ดวงกมล สารการ และ อินธิสาร ไชยสุข. (2567). “การวิเคราะห์วาทกรรมเชิงวิพากษ์ในหัวข้อข่าวผ่านคดีความระหว่างจอห์นนี่ เดปป์ และ แอมเบอร์ เฮิร์ด”. วารสารมนุษย์กับสังคม 11 (1), 7-28. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/husocjournal/article/view/277331.
เทวากร คำสัตย์ หลู ซินฮุย และธิดารัตน์ งามนิกร. (2565). การสื่อสารภาษาไทยกับอัตลักษณ์ทางสังคมของนักศึกษาชาวจีน. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ, 20(1), 117–131. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/eduthu/article/ view/240277
นิศา ชูโต. (2548). การวิจัยเชิงคุณภาพ. พริ้นต์โพร.
พรนภัส ทองพูล. (2565). กลวิธีทางภาษาที่ใช้ในเฟซบุ๊กเพจ “Maepranom”. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 42(4), 532-546. https://so03.tci-thaijo.org/index.php/humsujournal/article/view/264350/180391
ภพ สวัสดี. (2561). วาทกรรมเลขมงคล: กลวิธีทางภาษากับการสร้างคุณค่าให้ตัวเลข. นนทบุรี: สถาบันการจัดการปัญญาภิวัฒน์.
ภูมิทัศน์สื่อไทย. (2566, 11 ธันวาคม). ภาพรวมภูมิทัศน์สื่อไทยปี 2566 – 2567. https://www.dataxet.co/media-landscape/2024-th/digital-tv.
ลลิตภัคค์ วราพรกิจเสถียร. (2566). การสร้างและการสื่อสารคุณลักษณะเฉพาะตัวของพิธีกรร่วมในรายการเรื่องเล่าเช้านี้และเรื่องเล่าเสาร์อาทิตย์ [สารนิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/11344
ศิริพร ภักดีผาสุข. (2561). ความสัมพันธ์ระหว่างภาษากับอัตลักษณ์และแนวทางการนำมาศึกษาภาษาไทย. สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สมชาย ศรีสันต์. (2561). ว่าด้วยการวิเคราะห์วาทกรรมแนววิพากษ์ (On Critical Discourse Analysis). สำนักพิมพ์สมมติ.
สมสุข หินวิมาน. (2567). “สร้างการสื่อสารคืองานของเธอหรือเปล่า…?”. วารสารศาสตร์, 17(1), 6. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jcmag/article/view/270067.
สุภางค์ จันทวานิช. (2549). วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ (พิมพ์ครั้งที่ 14). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Fairclough, N. (1995). Media discourse. London: Edward Arnold.
Fowler, R. (1991). Language in the news: Discourse and ideology in the press. London: Routledge.
Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage Publications, Inc.
Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1989). Fourth generation evaluation. Sage Publications, Inc.
