กลยุทธ์ร่วมสมัยในการหาความรู้ทางสังคม
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
กลยุทธ์การใช้เหตุผลเพื่ออ้างอิงหลักฐานที่เป็นความจริงในกระบวนการสร้างความรู้ที่มีแบบแผนถูกพัฒนาขึ้นมาสมัยกรีกโบราณโดยอริสโตเติล และกลยุทธ์ของอริสโตเติลได้กลายมาเป็นต้นน้ำของการพัฒนากลยุทธ์ในการใช้เหตุผลในเวลาต่อมา
แม้ว่ากลยุทธ์การใช้เหตุผลแบบนิรนัยของอริสโตเติลจะครอบงำวิธีการหาความรู้มาอย่างยาวนานและจนถึงปัจจุบัน แต่ในคริสต์ศตวรรษที่ 17 ฟรานซิส เบคอน ได้ชี้ให้เห็นว่า วิธีการใช้เหตุผลแบบนิรนัยมีจุดอ่อนที่ไม่ได้เป็นจริงในตัวมันเองและไม่ได้เป็นการแสวงหาความรู้ใหม่ จึงเสนอกลยุทธ์การใช้เหตุผลแบบอุปนัยขึ้นมาใหม่
ต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 ชาร์ลส์ แซนเดอร์ เพียร์ซ วิจารณ์ว่า กลยุทธ์การใช้เหตุผลแบบเก่ามีจุดอ่อน ที่มองข้ามข้อเท็จจริงบางประการ คือ วิธีนิรนัย คัดข้อมูลที่ไม่สอดคล้องกับข้อเสนอเชิงสมมติฐานออกจากการวิเคราะห์ และวิธีอุปนัย ตัดข้อมูลที่ไม่สอดคล้องกับรูปแบบออกจากการสร้างข้อสรุป และได้เสนอกลยุทธ์การใช้เหตุผลแบบจารนัยขึ้นมาใหม่ที่ต่อมาพัฒนามาเป็นวิธีกลนัย
การใช้เหตุผลในการอ้างอิงข้อเท็จจริงของแต่ละกลยุทธ์มีทั้งจุดอ่อนและจุดแข็ง หากนำเอาจุดแข็งของกลยุทธ์หนึ่งไปเสริมจุดอ่อนของอีกกลยุทธ์หนึ่งอาจทำให้ได้ความรู้ใหม่และทฤษฎีใหม่จำนวนมากภายใต้ปรากฏการณ์ทางสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลงและอุบัติใหม่อย่างรวดเร็ว
Downloads
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความทุกบทความเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพาเท่านั้น
เอกสารอ้างอิง
ราชบัณฑิตยสถาน. (2557). พจนานุกรมศัพท์สังคมวิทยา (พิมพ์ครั้งที่ 4). อรุณการพิมพ์.
อนุสรณ์ ลิ่มมณี และวรวลัญช์ โรจนพล. (2563). ปรัชญาและวิธีการแสวงหาความรู้ทางรัฐศาสตร์และสังคมศาสตร์. ใน ระเบียบวิธีวิจัยทางรัฐศาสตร์ เล่ม 1 (พิมพ์ครั้งที่ 2). สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
Aliseda, A. (2006). Abductive reasoning: Logical investigations into discovery and explanations. Springer.
Bellucci, F., & Pietarinen, A. (2015). Charles Sanders Peirce: Logic. Internet Encyclopedia of Philosophy. https://iep.utm.edu/peir-log
Blaikie, N. (2010). Designing social research: The logic of anticipation (2nd ed.). Polity Press.
Blaikie, N. (2011). Approaches to social enquiry: Advancing knowledge (2nd ed.). Polity Press.
Butts, R. E. (1993). Whewell’s logic of induction. In Historical Pragmatics: Philosophical Essays; Boston Studies in the Philosophy of Science, vol 155. Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-015-8188-2_10
Davies, M., & Coltheart, M. (2020). A Peircean pathway from surprising facts to new beliefs. Transactions of the Charles S. Peirce Society: A Quarterly Journal in American Philosophy, 56(3), 400–426. https://doi.org/10.2979/trancharpeirsoc.56.3.05
Finn, V. K. (2011). J. S. Mill’s inductive methods in artificial intelligence systems. Part I. Scientific and Technical Information Processing, 38(6), 385–402. https://doi.org/10.3103/S0147688211060037
Fischer, H. R. (2001). Abductive reasoning as a way of worldmaking. Foundations of Science, 6, 361-368. https://doi.org/10.1023/A:1011671106610
Giese, D., & Schnapp, K. - U. (2021). D. Deductive, inductive, and retroductive reasoning. Politics Trove. In Research Methods in the Social Sciences: An A-Z of key concepts. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/hepl/9780198850298.003.0019
Grigore, C. (2016). Logical reasoning in humanitarian analysis. https://www.acaps.org/sites/acaps/files/resources/files/acaps_technical_brief_logical_reasoning_in_humanitarian_analysis_april_2016.pdf
Ebert, T. (2015). What is a perfect syllogism in Aristotelian Syllogistic?. Ancient Philosophy, 35 (2), 351-374. https://philarchive.org/archive/EBEWIA
Herschel, J. F. W. (2010). A preliminary discourse on the study of natural philosophy. University of Chicago Press.
Jary, D., & Jary, J. (1995). Collins dictionary of sociology (2nd ed.). HaperCollins.
Kenny, A. (2007). Philosophy in the modern world. Oxford University Press.
Kulicki, P. (2020). Aristotle’s syllogistic as a deductive system. Axioms, 9(2), 1-16.
Mukumbang, F. C. (2023). Retroductive theorizing: A contribution of critical realism to mixed methods research. Journal of Mixed Methods Research, 17(1), 93-114. https://doi.org/10.1177/15586898211049847
Meyer, S. B., & Lunnay, B. (2013). The application of abductive and retroductive inference for the design and analysis of theory-driven sociological research. Sociological Research Online. 18(1), 86-96. https://doi.org/10.5153/sro.2819
Summers, J. D. (2005). Reasoning in engineering design. In Proceedings of the ASME 2005 International Design Engineering Technical Conferences and Computers and Information in Engineering Conference. Volume 5a: 17th International Conference on Design Theory and Methodology (pp. 329-340). ASME. https://doi.org/10.1115/DETC2005-85334
Patzig, G. (1968). What is an Aristotelian Syllogism?. In Aristotle’s Theory of the Syllogism. (Synthese Library, vol 16; pp. 1-15). Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-017-0787-9_1
Psillos, S., & Stergiou, C. (2022). The problem of induction. https://iep.utm.edu/problem-of-induction/#H8
Uchii, S. (2006). Herschel-Mill’s theory of induction. http://www1.kcn.ne.jp/~h-uchii/Holmes/holmes_4.html
Walton, D. (2005). Abductive reasoning. The University of Alabama Press.
Worboys, M. (2012). Africa as a living laboratory: Empire, development, and the problem of scientific knowledge, pp. 1870–1950, [Book review by Tilley, H.]. Isis, 103(2), 421–423. https://doi.org/10.1086/667509
