รูปแบบและบทบาทความเชื่อในสถานการณ์ไวรัสโคโรนา: การศึกษาความเป็นพหุวัฒนธรรมในสังคมไทย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ความเชื่อเกี่ยวกับการเจ็บป่วยมีมาตั้งแต่สมัยโบราณ เดิมเป็นความเชื่อเหนือธรรมชาติ แต่ปัจจุบันการแพทย์สมัยใหม่อาจยังไม่สามารถบำบัดทุกข์ทางใจ และชี้นำพฤติกรรมของคนในสังคมได้อย่างสมบูรณ์ ความเชื่อต่าง ๆ ที่คนไทยนับถือจึงกลายเป็นทางเลือกหนึ่งในการจัดการกับสถานการณ์โรคระบาด ผู้วิจัยจึงมีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาความหลากหลายทางความเชื่อ และวิเคราะห์บทบาทหน้าที่ของความเชื่อ ตลอดจนปัจจัยทางสังคม จากกรณีศึกษาในสถานการณ์ไวรัสโคโรนา โดยรวบรวมข้อมูลที่เผยแพร่จากเว็บไซต์ข่าว จำนวน 8 เว็บไซต์ และเว็บไซต์เฟซบุ๊กดอทคอมในระหว่างวันที่ 1 มีนาคม ถึง 15 เมษายน พ.ศ. 2563
ผลการวิจัยพบว่า ความเชื่อที่ปรากฏในสถานการณ์ไวรัสโคโรนาจำแนกตามแหล่งที่มาได้ 8 กลุ่ม คือ ความเชื่อท้องถิ่น ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ศาสนาพุทธ ลัทธิขงจื๊อ ลัทธิเต๋า ศาสนาคริสต์ ศาสนาอิสลาม และความเชื่อแบบผสมผสาน และจำแนกตามรูปแบบของความเชื่อได้ 2 รูปแบบ คือ พิธีกรรม และวัตถุมงคล นอกจากนี้ ความเชื่อในสถานการณ์ไวรัสโคโรนามีบทบาทหน้าที่ 3 ประการ คือ การอธิบายข้อสงสัยเกี่ยวกับโรคที่ชาวบ้านหาคำตอบไม่ได้ การสร้างขวัญกำลังใจ และการควบคุมการแพร่ระบาดของโรค ด้านปัจจัยทางสังคมที่มีผลต่อ การนำความเชื่อมาใช้ในสถานการณ์ไวรัสโคโรนา ได้แก่ ช่องทางการเผยแพร่ความเชื่อ และมิติความรับรู้เรื่องความเชื่อกับความเป็นสังคมพหุวัฒนธรรม
Downloads
Article Details
บทความทุกบทความเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพาเท่านั้น
เอกสารอ้างอิง
กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม. (2561). ศาสนาคริสต์. เข้าถึงได้จาก https://www.m-culture.go.th/mculture_th60/download/Christianity.pdf
กิ๊พเก๋ สิริณภัชร ธีระคุณ. (2563). #โอมเพี้ยงๆๆๆๆสนองนโยบาย #สวดส่งไล่โควิด19 [status update]. เข้าถึงได้จาก https://www.facebook.com/100016175 112937/videos
โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์ และยงศักดิ์ ตันติปิฎก. (2550). สุขภาพไทย วัฒนธรรมไทย. นนทบุรี: สำนักวิจัยสังคมและสุขภาพ.
ข่าวสด. (2563ก). ขับไล่โควิด19 ไม่เชื่ออย่าลบหลู่! ชาวบ้านทำพิธี “แตกบ้าน” ประเพณีโบราณแก้อาถรรพ์-ไล่สิ่งชั่วร้าย. เข้าถึงได้จาก https://www.khaosod.co.th/around-thailand/news_3815904
ข่าวสด. (2563ข). สูตรนี้เคยใช้รักษาโรคห่าระบาด! พระครูต้มยาตำรา “หลวงปู่ทวด” แจกประชาชนป้องกันโควิด. เข้าถึงได้จาก https://www.khaosod.co.th/around-thailand/news_3842922
ณัธกานกุล ขัตติยะ. (2550). การแพทย์พื้นบ้านและการดูแลรักษาโรคของชาวเขาเผ่าลัวะ บ้านใหม่สันเจริญ: ศึกษากรณีบ้านใหม่สันเจริญ ตำบลป่าตึง อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย. วิทยานิพนธ์มานุษยวิทยามหาบัณฑิต, สาขาวิชามานุษยวิทยา, คณะรัฐศาสตร์, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ไทยรัฐออนไลน์. (2562). ไล่โควิดด้วยปลัดขิก ชาวบ้านบอกทำแล้วสบายใจ แต่ไม่ลืมล้างมือ ใส่แมสก์. เข้าถึงได้จาก https://www.thairath.co.th/news/society/1808086
ไทยรัฐออนไลน์. (2563ก). กิ๊ก มยุริญ แจกคาถากันเชื้อโรคร้าย เผยครูบาบุญชุ่มรู้ล่วงหน้านานแล้ว. เข้าถึงได้จาก https://www.thairath.co.th/news/society/1808086
ไทยรัฐออนไลน์. (2563ข). น้องเบ็นเท็น งดรำขอฝน หันมารำไล่ “โควิด-19” เป็นกำลังใจแก่ชาวบุรีรัมย์. เข้าถึงได้จาก https://www.thairath.co.th/news/local/northeast/1796474
ไทยรัฐออนไลน์. (2563ค). หมอตั้งคำสาบานให้คนไข้อ่าน ป้องกันปกปิดข้อมูลเจ็บป่วย โดยเฉพาะโควิด-19. เข้าถึงได้จาก https://www.thairath.co.th/news/society/1810854
ไทยรัฐออนไลน์. (2563ง). Update“โควิด-19”LOCKDOWN ทั่วโลกติดเชื้อลด ไทยใช้พ.ร.ก.ฉุกเฉินยังไร้ผล. เข้าถึงได้จาก https://www.thairath.co.th/scoop/1808648
น้ำมนต์ อยู่อินทร์. (2553). การดำรงอยู่ของความเชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับข้าวในสังคมไทยปัจจุบัน: กรณีศึกษาหมู่บ้านดอนโพธิ์ ตำบลชายนา อำเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา. วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิต, สาขาวิชาภาษาไทย, คณะอักษรศาสตร์, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
พรศักดิ์ พรหมแก้ว. (2544). ความเชื่อและพิธีกรรมเกี่ยวกับการนับถือผี กับบทบาททางสังคมของชาวไทยที่นับถือศาสนาพุทธในภาคใต้. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ.
พระมหามงคลกานต์ ฐิตธัมโม และคณะ. (2562). การอยู่ร่วมกันของคนในสังคมพหุวัฒนธรรมในประเทศไทย กรณีศึกษาสังคมพหุวัฒนธรรมในอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่. วารสารมหาจุฬาวิชาการ, 6(2), 59.
แพทยสภา. (2563). ความรู้ของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา สายพันธุ์ใหม่ สำหรับแพทย์. เข้าถึงได้จาก https://tmc.or.th/pdf/tmc_knowlege-26.pdf
มติชนออนไลน์. (2562). เพราะอะไรทำไมต้องมู (เตลู). เข้าถึงได้จาก https://www.matichon.co.th/lifestyle
มธุรส ศรีนวรัตน์. (ม.ป.ป. ก). ศาสนาขงจื๊อ. เข้าถึงได้จาก http://www.crs.mahidol.ac.th/thai/confucius00
มธุรส ศรีนวรัตน์. (ม.ป.ป. ข). ศาสนาเต๋า. เข้าถึงได้จาก http://www.crs.mahidol.ac.th/thai/tao00
Man Karin. (2563). ช่วงนี้หน้ากากอนามัยหายาก เปลี่ยนเป็นหน้ากากผ้า Cotton กันก็ได้นะครับ อยากเสริมเรื่องไหน [status update]. เข้าถึงได้จาก https://www.facebook.com/Manmathgician/photos/2747652795332357/
สถิตย์ สุขบท. (2539). การรักษาพยาบาลพื้นบ้านในชนบทภาคอีสาน: ศึกษากรณีอำเภอรัตนบุรี จังหวัดสุรินทร์. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สยามรัฐออนไลน์. (2563ก). ‘ชาวบ้านปงใหม่ อ.ภูซาง’ แขวนเสื้อแดงไว้หน้าบ้าน เชื่อขับไล่-ป้องกันโควิด 19 ได้. เข้าถึงได้จาก https://siamrath.co.th/n/145797
สยามรัฐออนไลน์. (2563ข). ชาวบ้านเมืองช้าง แห่แก้เคล็ดตามฝัน ขนมจีนสามสี ข้าวสามสีปั้นหุ่นรูปคนขับไล่โควิด-19 ตามความเชื่อเขมรพื้นบ้าน. เข้าถึงได้จาก https://siamrath.co.th/n/145225
สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2549). สุวรรณภูมิ: ต้นกระแสประวัติศาสตร์ไทย. กรุงเทพฯ: มติชน.
สำนักข่าวไทย. (2563). แมสก์ผ้ายันต์ “หลวงพี่น้ำฝน” สู้โควิด-19. เข้าถึงได้จาก https://www.khaosod.co.th/around-thailand/news_3815904
สำนักวิชาการ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. (2563). เอกสารข้อมูลพื้นฐาน เรื่อง การแพร่ระบาดของ “ไวรัสโคโรนา” สายพันธุ์ใหม่. เข้าถึงได้จาก http://202.122.40.193/handle/lirt/557354
สื่อมวลชนคาทอลิกประเทศไทย. (2563). ร่วมสวดภาวนาเพื่อยับยั้งการแพร่ระบาดของไวรัส COVID-19 พร้อมกับองค์สมเด็จพระสันตะปาปาฟรังซิส [LIVE]. เข้าถึงได้จาก https://www.facebook.com/live/?v=2626418227643342
