ภาพสะท้อนปัญหาสังคมผ่านการเล่าเรื่องในภาพยนตร์สั้นนักศึกษาที่ได้รับรางวัลช้างเผือกพ.ศ. 2555 – 2564

บทคัดย่อ

        การศึกษาวิจัยเรื่อง “ภาพสะท้อนปัญหาสังคมผ่านการเล่าเรื่องในภาพยนตร์สั้นนักศึกษาที่ได้รับรางวัลช้างเผือก พ.ศ. 2555 – 2564” มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ภาพสะท้อนปัญหาสังคม รวมถึงวิเคราะห์เทคนิคการสร้างสรรค์และกลวิธีการเล่าเรื่องในภาพยนตร์สั้นนักศึกษาที่ได้รับรางวัลช้างเผือกระหว่างปี 2555 – 2564 สำหรับการศึกษาวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) แบบวิเคราะห์ตัวบท (Textual Analysis) ผู้วิจัยได้คัดเอาเฉพาะประเด็นที่ได้สาระเกี่ยวกับการสะท้อนปัญหาสังคม กลวิธีการเล่าเรื่อง และเทคนิคการสร้างสรรค์ในภาพยนตร์สั้นนักศึกษาที่ได้รับรางวัลช้างเผือก พ.ศ. 2555 – 2564 มาทำการวิเคราะห์โดยใช้แนวคิดทฤษฎีที่เกี่ยวข้องในส่วนของกรอบแนวคิด ด้านการสะท้อนปัญหาสังคม ได้แก่ ปัญหาสังคม ปัญหาการเมือง ปัญหาเศรษฐกิจ ด้านเทคนิคการสร้างสรรค์ และด้านการเล่าเรื่องมาประกอบการวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อให้ได้มาซึ่งข้อเท็จจริง โดยมีการเลือกกลุ่มภาพยนตร์สั้นนักศึกษาที่ได้รับรางวัลช้างเผือก พ.ศ. 2555 – 2564 มาศึกษาจำนวน 11 เรื่อง

        ผลการศึกษาวิจัยพบว่า ภาพยนตร์ทั้ง 11 เรื่อง มีการสะท้อนปัญหาสังคมไทยใน 3 ประเด็กหลัก คือ 1) ปัญหาทางสังคม ได้แก่ การหย่าร้าง ยาเสพติด ปัญหาครอบครัว คุกคามทางเพศ ความเห็นแก่ตัว และความไม่รับผิดชอบ 2) ปัญหาด้านการเมือง ได้แก่ ความสูญเสีย ถูกจำกัดสิทธิ์ 3) ปัญหาด้านเศรษฐกิจ ได้แก่ ปัญหาความยากจน สำหรับกลวิธีการเล่าเรื่อง เป็นการเล่าเรื่องแบบฮอลลีวูดคลาสิก ซึ่งมีโครงสร้างการเล่าเรื่องเรียงลำดับเวลาต่อเนื่องทั้ง 11 เรื่อง ซึ่งประกอบด้วย องค์หนึ่งช่วงวางฐานเรื่อง องค์สองช่วงการเผชิญหน้า และองค์สามช่วงการคลี่คลาย รวมถึงการจบเรื่องโดยไม่มีข้อยุติชัดเจน ตัวละครเอกแต่ละเรื่องมีเพียงตัวเดียว สำหรับแก่นเรื่องมุ่งเน้นเกี่ยวกับการวิพากษ์สังคม ความขัดแย้งส่วนใหญ่นำเสนอขัดแย้งภายในจิตใจของตัวละครเอก ด้านตัวละครเอกมีทั้งมิติเดียวและหลายมิติ ส่วนฉากภาพยนตร์ทุกเรื่องถ่ายทำจากสถานที่จริง รวมถึงสัญลักษณ์ที่ปรากฏส่วนใหญ่เป็นสัญลักษณ์ทางภาพ ด้านความต้องการของตัวละครเอกภาพยนตร์เกือบทุกเรื่อง ตัวละครเอกมีความต้องการเพื่อตอบสนองตนเอง และภาพยนตร์ส่วนใหญ่มีปูมหลังที่ส่งผลต่อตัวละครเอก

        สำหรับเทคนิคการสร้างสรรค์ ผู้สร้างสรรค์ภาพยนตร์แต่ละเรื่องใช้ขนาดภาพขนาดไกล ภาพขนาดปานกลาง และภาพขนาดใกล้ ทุกเรื่อง ใช้มุมกล้องจากการรับรู้ของผู้ชมในแบบออบเจ็คตีฟ รวมถึงใช้มุมระดับสายตา เป็นหลัก ด้านการเคลื่อนไหวกล้อง ภาพยนตร์ส่วนใหญ่ใช้การแพน แสงและสีมีการใช้แสงนุ่มมากกว่าแสงแข็งแต่รูปแบบการจัดแสง มีทั้งรูปแบบไฮคีย์และรูปแบบโลว์คีย์ที่ใกล้เคียงกัน รวมถึงสีที่ปรากฏในภาพยนตร์ใช้สีโทนร้อนและสีโทนเย็นมีจำนวนไม่แตกต่างกัน ส่วนเสียงสนทนา ตัวละครในภาพยนตร์ใช้เสียงสนทนาในการสื่อสารทุกเรื่อง รวมถึง มีการใช้เสียงประกอบภาพยนตร์เพื่อความสมจริงทุกเรื่องเช่นกัน นอกจากนี้ภาพยนตร์ส่วนมากใช้เสียงดนตรีที่ไม่มีเนื้อร้องมาประกอบฉาก และนำมาใช้ในฉากตอนจบของภาพยนตร์ด้วย สุดท้าย ผู้สร้างสรรค์ใช้การตัดต่อแบบอินเสิร์ทเกือบทุกเรื่อง และตัดต่อด้วยการเชื่อมภาพแบบตัดตรง และแบบเฟด ทุกเรื่องเช่นกัน