แนวทางการบริหารจัดการขยะของชุมชนต้นแบบบ้านวังโพน ตำบลเขวาไร่ อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม
คำสำคัญ:
การจัดการขยะ, ชุมชนต้นแบบ, Zero Wasteบทคัดย่อ
การจัดการขยะมูลฝอยเป็นปัญหาสำคัญที่ส่งผลต่อสิ่งแวดล้อม สุขภาพ และคุณภาพชีวิตของประชาชน งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการบริหารจัดการขยะและองค์ประกอบแห่งความสำเร็จของชุมชนต้นแบบบ้านวังโพน ตำบลเขวาไร่ อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) เก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์เชิงลึกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ผู้ให้ข้อมูลหลักจำนวน 10 คน ประกอบด้วย กำนัน 1 คน ผู้นำชุมชน 2 คน คณะกรรมการหมู่บ้าน 3 คน และประชาชนทั่วไป 4 คน ซึ่งเป็นกลุ่มที่มีบทบาทและมีส่วนร่วมโดยตรงในกระบวนการจัดการขยะ ข้อมูลที่ได้ถูกวิเคราะห์ด้วยการวิเคราะห์เชิงประเด็น (Thematic Analysis) และการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) เพื่อสังเคราะห์ประเด็นสำคัญเกี่ยวกับการคัดแยกขยะ การมีส่วนร่วมของชุมชน การสนับสนุนจากภาครัฐ ภาวะผู้นำ และกฎระเบียบภายในชุมชน ผลการวิจัยพบว่าบ้านวังโพนประสบความสำเร็จจากการบูรณาการปัจจัยดังกล่าวอย่างเป็นระบบ ทำให้สามารถลดปริมาณขยะตกค้าง เพิ่มรายได้จากการรีไซเคิล และสร้างจิตสำนึกด้านสิ่งแวดล้อมในชุมชน จนได้รับการยอมรับในระดับประเทศในฐานะชุมชนต้นแบบ Zero Waste พร้อมข้อเสนอแนะให้มีการจัดตั้งศูนย์เรียนรู้ด้านการจัดการขยะในชุมชนและการสนับสนุนเชิงนโยบายเพื่อขยายผลสู่พื้นที่อื่น
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมมลพิษ. (2559). แผนแม่บทการบริหารจัดการขยะมูลฝอยของประเทศ พ.ศ. 2559–2564. กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. สืบค้นจาก สำนักจัดการขยะฯ กรมควบคุมมลพิษ.
กรมควบคุมมลพิษ. (2566). รายงานสถานการณ์สถานที่กำจัดขยะมูลฝอยชุมชนของประเทศไทย ปี พ.ศ. 2566. กรุงเทพฯ: ส่วนขยะมูลฝอยชุมชน กองจัดการกากของเสียและสารอันตราย กรมควบคุมมลพิษ.
ทวีวงศ์ ศรีบุรี. (2541). การมีส่วนร่วมของประชาชนในกระบวนการพัฒนา (หน้า 182). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์การศึกษามหาวิทยาลัย.
ไททัศน์ มาลา. (2561). การบริหารกิจการสาธารณะ (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์ธีรนิตการพิมพ์.
ภัทรกร ศิลปะเจริญ. (2562). ระบบการจัดการขยะมูลฝอย: การศึกษาปัญหาและแนวทางการพัฒนา. วารสารสิ่งแวดล้อมไทย, 15(2), 45-60.
รัษฎากร วินิจกุล, ปรียานุช พรหมภาสิต, พิษณุ บุญนิยม, และ ณัฐนันท์ ทองทรัพย์. (2567). การบริหารจัดการขยะ (Zero Waste): กรณีศึกษาชุมชนต้นแบบ จังหวัดกำแพงเพชร. วารสารนวัตกรรมสิ่งแวดล้อม, 3(1), 22-38.
วาริญนิศา วิจิตรวงศ์วาน และ วิจิตรา ศรีสอน. (2565). แนวทางในการจัดการขยะมูลฝอยของชุมชนต้นแบบบ้านรางพลับ ตำบลกรับใหญ่ อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี ด้วยแนวคิดขยะเหลือศูนย์. วารสารการบริหารนิติบุคคลและนวัตกรรมท้องถิ่น, 8(4), 253-268.
ศิริวรรณ พันธุ์ยางน้อย และ จตุรงค์ บุญยรัตนสุนทร. (2562). แนวทางการส่งเสริมชุมชนปลอดขยะบ้านหัวช้าง ตำบลยางน้อย อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม. วารสารบริหารท้องถิ่นไทย, 13(4), 87-102.
สถิติจำนวนประชากร. (2567). ข้อมูลประชากรตำบลเขวาไร่ อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม. องค์การบริหารส่วนตำบลเขวาไร่.
สมเกียรติ จิระวงศ์เสถียร, วิไลวรรณ ศรีหาตา, สยาม เจติยานน และ ศิริกานดา แหยมคง. (2562). การพัฒนารูปแบบการสร้างมูลค่าเพิ่มขยะโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนในการบริหารจัดการขององค์การบริหารส่วนตำบลป่าคา อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่าน. วารสารการบริหารนิติบุคคลและนวัตกรรมท้องถิ่น, 5(1), 112-125.
องค์การบริหารส่วนตำบลเขวาไร่. (2566). ข้อมูลพื้นฐานองค์การบริหารส่วนตำบลเขวาไร่ อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม. องค์การบริหารส่วนตำบลเขวาไร่.
Tchobanoglous, G., Theisen, H., & Vigil, S. A. (1977). Integrated solid waste management: Engineering principles and management issues. McGraw-Hill.
