เทคนิคการพัฒนาสติด้วยการเดินจงกรม: สมาธิในชีวิตประจำวันตามแนวทางของหลวงพ่อวิริยังค์ สิรินฺธโร

Main Article Content

ศรัณภัสร์ วรกัมพลรัตน์

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอแนวคิดการพัฒนาสติผ่านการเดินจงกรมตามหลักพุทธจิตวิทยา โดยศึกษาจากคำสอนของพระอาจารย์วิริยังค์ สิรินฺธโร หลักสูตรครูสมาธิ และประสบการณ์การปฏิบัติจริง ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่า การเดินจงกรมเป็นวิธีการพัฒนาจิตใจที่มีประสิทธิภาพ ที่ช่วยพัฒนาสติและพลังจิตผ่านการกำหนดรู้อิริยาบถ อันนำไปสู่การเกิดคุณธรรมสำคัญสามประการ ได้แก่ ความมีเหตุผล ความรับผิดชอบ และความเมตตา การปฏิบัติอย่างต่อเนื่องยังช่วยสร้างความสมดุลระหว่างกายกับจิตในหลายระดับ ทั้งระดับบุคคลและสังคม ผลการวิจัยทางวิทยาศาสตร์สนับสนุนประโยชน์ของการเดินจงกรม โดยพบว่าช่วยพัฒนาการทำงานของสมอง ลดความเครียด และส่งเสริมสุขภาพหัวใจและหลอดเลือด ในระดับบุคคล การเดินจงกรมช่วยเสริมสร้างคุณธรรมและสมรรถภาพของจิตใจ เช่น ความสงบ ความอดทน ความอ่อนโยน และการมีสมาธิ ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทั้งด้านสุขภาพกายและคุณภาพชีวิต การประยุกต์ใช้ในบริบทปัจจุบัน เช่น สถานที่ทำงาน สถาบันการศึกษา และสถานพยาบาล แสดงให้เห็นว่าสามารถผสมผสานเข้ากับกิจวัตรประจำวันได้อย่างมีประสิทธิภาพ อันเป็นแนวทางสำคัญในการแก้ไขปัญหาความขัดแย้ง ช่วยลดความเครียด ปัญหาสุขภาพจิตและปัญหาสังคม ในระดับสังคม ช่วยสร้างบรรยากาศของสันติ สงบ อดทน และมีเมตตา     ทำให้เกิดความเข้าใจอันดีระหว่างกัน ลดความขัดแย้ง และส่งเสริมสันติสุข ดังนั้น การเดินจงกรมจึงเป็นเครื่องมือสำคัญในการพัฒนาจิตใจและสร้างสุขภาวะทั้งระดับบุคคลและสังคม ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิดพัฒนามนุษย์ตามหลักพุทธจิตวิทยา สาระสำคัญหลายประการเกี่ยวกับการพัฒนาจิตใจผ่านการเดินจงกรมตามหลักพุทธจิตวิทยามีประโยชน์ในการประยุกต์ตามวัตถุประสงค์ของแต่ละกิจกรรมเพื่อส่งเสริมความเข้าใจและการอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างสันติสุขอันเกิดจากผลของการเดินจงกรม

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
วรกัมพลรัตน์ ศ. (2025). เทคนิคการพัฒนาสติด้วยการเดินจงกรม: สมาธิในชีวิตประจำวันตามแนวทางของหลวงพ่อวิริยังค์ สิรินฺธโร. วารสาร มจร พุทธศาสตร์ปริทรรศน์, 9(1), 1–11. สืบค้น จาก https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jmb/article/view/279504
ประเภทบทความ
บทความวิชาการ

เอกสารอ้างอิง

บริษัท เมดิ แอนด์ เวลเนส จำกัด. (2565). สมาธิสำหรับทุกคน. 18(157), 1-15. สืบค้น 15 สิงหาคม 2557 จาก http://www.medi.co.th/news_detail2.php?q_id=199

พระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตฺโต). (2560). พระพุทธศาสนากับการพัฒนามนุษย์. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มูลนิธิโกมลคีมทอง.

พระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตฺโต). (2560). พุทธธรรม ฉบับปรับขยาย. (พิมพ์ครั้งที่ 47). กรุงเทพฯ: มูลนิธิการศึกษาเพื่อสันติภาพ.

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2563). พุทธจิตวิทยา: หลักพุทธศาสตร์ในการพัฒนาจิตใจมนุษย์. กรุงเทพฯ: มูลนิธิการศึกษาเพื่อสันติภาพ.

พระพรหมบัณฑิต. (2564). หลักพุทธจิตวิทยาในการเจริญสติ ใน พระมหาสมบูรณ์ วุฑฺฒิกโร และคณะ (บรรณาธิการ). ธรรมบรรยายว่าด้วยการเจริญสติ. พระนครศรีอยุธยา: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระมหาสุริยา มหาปญฺโญ. (2565). ผลของการเดินจงกรมต่อการพัฒนาสติและสมาธิในนิสิตมหาวิทยาลัย: การศึกษากึ่งทดลอง. วารสารพุทธศาสน์ศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. 29(2), 45-62.

พระธรรมมงคลญาณ (หลวงพ่อวิริยังค์ สิรินฺธโร. (2560). หลักสูตรครูสมาธิ. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์เพ็ทแอนด์โฮม.

มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2539.

วัดป่าเจริญราช. (ม.ป.ป.). การเดินจงกรม. สืบค้น 27 ธันวาคม 2567 จาก https://www.watpacharoenrat.org/บทความวัดป่าเจริญราช/การเดินจงกรม.html

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์. (2564). คู่มือการปฏิบัติสติปัฏฐาน 4. กรุงเทพฯ: มูลนิธิพุทธโฆษานุวัตร.

สมพร กันทรดุษฎี-เตรียมชัยศรี. (2550). ผลของการเดินจงกรมและการเจริญสติต่อความดันโลหิตและความเครียดในผู้ป่วยความดันโลหิตสูง. วารสารพยาบาลศาสตร์. 25(3), 45-56.

สุภาพ อิ่มอ้วน, ปิยะฉัตร สอนศิริ, และ ขนิษฐา นิคมรัตน์. (2565). ผลของการเดินจงกรมต่อการควบคุมความดันโลหิตในผู้ป่วยที่มีประวัติความดันโลหิตสูงวิกฤต. วารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพ. 45(1), 47-60.

องค์การอนามัยโลก. (2566). รายงานสุขภาพจิตโลก: การเปลี่ยนแปลงสุขภาพจิตเพื่อทุกคน. เจนีวา: องค์การอนามัยโลก.

อรวรรณ จันทร์มณ. (2557). ผลของการฝึกสมาธิแบบอานาปานสติร่วมกับการฝึกสร้างจินตนาการต่อระดับสมาธิของเด็กที่มีความเสี่ยงสมาธิสั้น. วารสารพยาบาลตำารวจ. 6(1), 56-70.

Anālayo, B. (2023). Walking Meditation in Early Buddhist Texts: A Study of Cankama Practice. Mindfulness. 14(3), 766-778. Retrieved 27 November 2024 from https://doi.org/ 10.1007/s12671-023-02087-7

Davidson, R.J., & Dahl, C.J. (2022). The neuroscience of mindfulness meditation. Nature Reviews Neuroscience. 23(3), 137-150. Retrieved 27 November 2024 from https://doi.org/ 10.1038/s41583-021-00519-3

Jennings, P. A., Snowberg, K. E., Coccia, M. A., & Greenberg, M. T. (2013). Improving classroom learning environments by Cultivating Awareness and Resilience in Education (CARE): Results of a randomized controlled trial. School Psychology Quarterly. 28(4), 374.

Khoury, B., et al. (2023). Mindful walking for stress reduction among healthcare professionals: A randomized controlled trial. Journal of Psychosomatic Research. 156. Retrieved 27 November 2024 from https://doi.org/10.1016/j. jpsychores.2022.110831

Klatt, M. D., Buckworth, J., & Malarkey, W. B. (2009). Effects of low-dose mindfulness-based stress reduction (MBSR-ld) on working adults. Health education & behavior. 36(3), 601-614. Retrieved 27 November 2024 from https://doi.org/10.1177/10901981083 17627

Segal, Z. V., Williams, J. M. G., & Teasdale, J. D. (2002). Mindfulness-based cognitive therapy for depression: A new approach to preventing relapse. New York: Guilford Press. Retrieved 27 November 2024 from https://psycnet.apa.org/record/2002-12064-000

Shapiro, S. L., & Carlson, L. E. (2009). The art and science of mindfulness: Integrating mindfulness into psychology and the helping professions. Washington, DC: American Psychological Association. Retrieved 27 November 2024 from https://doi.org/10.1037/11885-000

Suzuki, S. (2018). Zen Mind, Beginner's Mind: Informal talks on Zen meditation and practice. Boulder: Shambhala Publications.

Wilson, J., et al. (2021). Effects of mindful walking on learning and attention in students. Educational Psychology Review. 33(2), 367-388. Retrieved 27 November 2024 from https://doi.org/10.1007/s10648-020-09564-9